برخي از والدين همواره نسبت به مواردي مانند خواب كافي، مراحل رشدي و ... نوزاد خود احساس نگراني دارند. در اين مقاله به ۸ نشانه سلامت نوزاد پرداخت شده تا والدين نسبت به سلامتي نوزاد خود اطمينان حاصل كنند.
برخي از پدر و مادرها با تولد نوزاد خود با توجه اينكه درباره مسائل ابتدائي نوزادان هيچ آگاهي ندارند، دچار استرس مي شوند ولي با گذشت چند هفته و سپري كردن مدت زماني با نوزاد، اين نگراني ها از بين مي رود و حتي كم‌كم قادر به تشخيص تفاوت گريه ناشي از گرسنگي و خستگي نيز مي شوند.
محتواي تحرك بيش از حد نوزاد
مقاله تحرك بيش از حد نوزاد از سري مقالات بيش فعال در كودكان، توليد شده توسط موسسه فرزندان برتر است. اين مقالات صرفا جهت بالا بردن سطح اطلاعاتي خانواده ها است كه توليد شده است و توصيه اكيد مي كنيم كه به هيچ وجه خانواده ها از اين مقالات براي درمان كودكان استفاده نكنند.
بيش فعالي و كم توجهي
بيش فعالي اختلالي است كه در آن كودك مبتلا فعاليت زياد و جنب و جوش فراوان دارد. ميزان تحرك اين كودكان باعث بروز مشكلاتي براي خود شخص و اطرافيان او مي شود.
در واقع بروز اين اختلال در كودك سبب شده كه قادر نباشد آرام و بدون حركت در يك مكان بنشيند و يا نسبت به يك موضوع خاص توجه داشته باشد. اين كودكان در مقايسه با ساير بچه ها بيشتر دچار مشكلات رفتاري، تشخيصي، افسردگي، اضطراب و عدم اعتماد به نفس مي شوند.
علائم بيش فعالي شامل:
- ضعف در توجه
- فعاليت به شكل افراطي (بيش فعالي)
- انجام حركات تكانشي و بدون تفكر
انواع بيش فعالي
۱- نوع بدون دقت و بدون توجه
فرد داراي اين نوع اختلال قادر به تمركز بر روي يك فعاليت يا مسئوليتي كه به او داده اند، نيست. اين گروه از افراد معمولا:
- به جزئيات توجه چنداني ندارند.
- تمركز كافي براي انجام تكاليف مدرسه ندارند.
- قادر نيستند فعاليت ها و تكاليف خود را تا انتها انجام بدهند.
- فراموشكار هستند و وسايل بازي، كتاب ها و... را در مكان هاي مختلف جا مي گذارند.
۲- نوع تكانشي بيش فعالي
در اين نوع افراد مبتلا همواره مشغول فعاليتي هستند، بدون اينكه نسبت به عملي كه انجام مي دهند فكر كنند (فعاليت هاي تكانشي). در مواردي ديده شده كه با افزايش سن، سطح اين علائم اين نوع اختلال كاهش مي يابد. از ويژگي افراد مبتلا مي توان موارد زير را نام برد:
- بي قراري و نا آرامي
- دويدن و پريدن دائمي
- ناتواني در انجام بازي هاي بدون سر و صدا
- حرف زدن زياد
- جواب دادن به سوالي كه هنوز تمام نشده است
- ناتواني در صبر كردن براي گرفتن نوبت
- برهم زدن بازي ديگران
۳- نوع تركيبي
در افراد مبتلا به اين نوع بيش فعالي، مشخصه هاي هر دو گروه مبتلا ديده مي شود. كودكان مشكلاتي در زمينه توجه كردن، فعاليت زياد، كنترل حركات تكانشي دارند. زماني كه علائم اختلال بيش فعالي در يك كودك ديده شد حتما بايد توسط يك متخصص ماهر معاينه گردد. جهت تشخيص بيش فعالي توجه به اين نكات كمك كننده است:
- بروز علائم بيش فعالي در كودك قبل از سن هفت سالگي است.
- اين رفتارها نسبت به ساير كودكان شدت بيشتري دارد.
- اين علائم بايد حداقل به مدت شش ماه در كودك ادامه داشته باشد.
- بروز علائم بيش فعالي بايد بر عملكرد حداقل دو زمينه زندگي همچون خانه، مدرسه، اطرافيان و... تاثير سو بگذارد.
- علت بروز اين علائم نبايد اختلالات رواني و استرس باشد. در مواردي علت فراموشكاري يا كم توجهي كودك مواردي همچون طلاق، بيماري و يا تغييرات ناگهاني محل زندگي يا مدرسه است.
نشانه ها و رفتار نوزادان سالم
با افزايش آگاهي والدين نسبت به رفتارهاي نوزاد، اعتماد به نفس آنها نيز بيشتر مي شود. كودكان سالم مجموعه اي از رفتارها، عادات و خلق و خوي خاصي دارند. براي آشنايي والدين با استانداردهاي رشدي كودك، نشانه هايي از رفتارهاي نوزاد نرمال تهيه شده كه مطالعه آن پيشنهاد مي شود.
۱- تاثير تماس بدني و صداي والدين بر آرامش كودك
نوزادان در اغلب اوقات در حال گريه هستند و اينكه والدين فقط سعي كنند با او حرف بزنند، باعث آرامش و قطع گريه او نخواهد شد.
به دليل اينكه صداي پدر و مادر آواي موسيقي هميشگي براي نوزاد در دوران جنيني بوده، توجه او به سمت صدا آن ها جلب مي شود. جنيفر شو، پزشك كودكان و نويسنده كتاب "پيش به سوي خانه با نوزادي در آغوش" درباره علت اين توجه بيان مي كند كه، حضور ۹ ماهه نوزاد در رحم مادر و شنيدن مداوم صداي والدين باعث اين اتفاق است و حركاتي مانند قنداق شدن، بغل كردن و حس گرماي بدن نيز كمك به بازسازي دوران آرام رحمي براي نوزاد مي كند.
گام نخست براي ايجاد پيوند نوزاد با والدين اين است كه در حضور آنها آرام مي شود كه نشان دهنده ي اين اتفاق بوده كه نوزاد در زمينه عاطفي و هيجاني در حال رشد است.
۲- تعويض كردن ۸ تا ۱۰ پوشك نوزاد در طول يك روز
تعويض روزانه ۸ تا ۱۰ نوبت پوشك نوزاد نشان دهنده اين است كه او به اندازه كافي شير خورده و رشدش طبيعي است حتي اگر ميزان شيري كه مي خورد در روزهاي مختلف تفاوت داشته باشد.
والدين گاهي با اين پرسش مواجه مي شوند كه چگونه تشخيص دهيم نوزادي كه از شير مادر تغذيه مي كند، به اندازه كافي شير خورده است؟ در پاسخ بايد گفت كه تعداد پوشك هاي تعويضي در هر روز تاييدي بر ميزان كافي شير خوردن نوزاد است.
جهت اطمينان از سلامتي نوزاد و اينكه به اندازه كافي وزن دارد، ويزيت ماهانه پزشك اطفال ضروري است اما در فاصله بين مراجعات به پزشك، تعداد پوشك هاي كثيف بسيار كمك كننده هستند كه والدين تشخيص دهند نوزاد به اندازه كافي شير مي خورد.
دكتر شو در اين باره مي گويد كه نوزادان هميشه، در هر روز و يا هر وعده به يك اندازه شير نمي خورند و جهش هاي ناگهاني و كاهش هايي نيز گاهي در تغذيه او رخ مي دهد. توجه به اين نكته ضروري است كه با گذشت زمان، نوزاد بايد وزنش بيشتر شود.
۳- آرامش طول روز نوزاد و توجه به اطراف
نوزاد در طول روز چندين مرتبه آرام شده و به محيط اطرافش با دقت مي نگرد كه نشان دهنده اين است كه مي خواهد از آن چيزي بياموزد.
به طور معمول نوزاد در چند هفته اول تولد كه بينايي كاملي ندارد، بايد هر دو ساعت يكبار از شير مادر يا شير خشك تغذيه شود و ميزان خواب او چيزي حدود ۱۶ ساعت منقطع است. در اين زمان كه رشد بينايي كامل نيست، نوزاد در زمان بيداري فقط گريه مي كند و اتفاق خاصي رخ نمي دهد.
با افزايش سن نوزاد قادر است كه ماهيچه هاي چشم خود را كنترل كند و بر يك هدف ديداري (كه عموما والدين هستند) تمركز نمايد. وقتي كودك آرام و هوشيار است به وارسي محيط اطراف پرداخته و اين اطلاعات را پردازش مي كند.
طبق نظر دكتر شو، با رسيدن سن نوزاد به يك ماهگي، مدت زمان بيداري او نيز افزايش مي يابد و در آن بازه زماني آرام شده و به بررسي نشانه هاي ديداري مي پردازد.
۴- عكس العمل كودك به صداهاي محيط
نوزاد براي شنيدن صداهاي پيرامون، سر را به سمت منبع صدا حركت داده و براي شنيدن بهتر، سكوت مي كند. اين حركت نشان دهنده رشد شنوايي نوزاد و استفاده از مغز جهت تشخيص صداها است.
نوزاد در زمان تولد مي تواند صداها را بشنود ولي براي تشخيص صداهاي نا مرتبط اطراف نياز به چند هفته زمان دارد. همچنين با گذشت زمان، درك نوزاد براي تشخيص صداهاي جذاب بهتر مي شود و صداهايي مانند موسيقي در حال پخش باعث توجه او را جلب مي كند.
زماني كه والدين، عكس العمل نوزاد به صدا را به شكل سر برگرداندن و پيدا كردن جهت منبع صدا مي بينند، بايد نسبت به سالم بودن شنوايي او مطمئن شوند، همچنين اين حركت نشان دهنده اين بوده كه رشد در زمينه شنيدن صداهاي اطراف اتفاق افتاده است.
۵- حركات نوزاد براي جست و جوي الگوها، رنگ ها
زماني كه نوزاد نسبت به شناسايي الگو ها، رنگ ها و ... به جست و جو مي پردازد نشان دهنده اين است كه قدرت بينايي او بهتر شده و همچنين رشد مغزي نيز در حال بهبود است.
زماني كه نوزاد مي تواند نگاه از پنكه سقفي كه در حال خيره شدن به آن بود، بردارد يعني پيشرفت بينايي اتفاق افتاده است.
در زمان تولد نوزاد ميزان قدرت بينايي او حدود يك پنجم يك فرد بزرگسال تخمين زده شده است. در ابتدا نوزاد فقط اجسامي كه در فاصله ۲۰ تا ۳۰ سانتيمتري او قرار گرفته اند را مي تواند ببيند. معمولا فاصله بين صورت نوزاد و مادر در هنگام شير دادن در همين حدود است.
وقتي كه كودك به سن يك ماهگي رسيد، قادر است كه اجسامي كه در فاصله ۴۵ سانتيمتري هستند را نيز ببيند.
دنبال كردن چشمي الگوها، رنگ هاي درخشان و وسايل چرخنده همچون پنكه در دو ماهگي نوزاد اتفاق مي افتد. در اين سن رشد كامل در زمينه تشخيص رنگ ها و يا درك عمق آنها براي نوزاد رخ نداده و توجه نوزاد فقط به سمت رنگ هاي متفاوت در كنار هم جلب مي شود.
۶- برقراري تماس چشمي، لبخند زدن و ايجاد ارتباط نوزاد با ديگران
زماني كه كودك سعي مي كند با ديگران تماس چشمي برقرار كند و يا از طريق لبخند زدن، خنديدن و ... ارتباط بگيرد، نشان دهنده اين است كه نوزاد در حال تبديل به يك موجود شاد اجتماعي است.
در يك ماهگي معمولا نوزاد با والدين تماس چشمي برقرار مي كند و حركاتي مانند لبخند زدن، غان و غون كردن و خنديدن را به ترتيب در دو ماهگي، سه ماهگي و چهار ماهگي انجام مي دهد. انجام اين گونه رفتارها نشان دهنده تمايل نوزاد براي برقراري ارتباط با والدين است و سعي مي كند نسبت به محيط اطرافش اطلاعاتي به دست آورد.
در 5 ماهگي، نوزادان در برابر لبخند زدن ديگران به شكل اجباري و متقابل لبخند مي زنند. بروز اين قبيل رفتارها نشانگر رشد اوليه زبان در نوزاد است.
دكتر شو در اين باره مي گويد كه استفاده از زبان بدن همچون تماس چشمي و حالت چهره در نوزادان قبل حرف زدن اتفاق مي افتد كه نشان دهنده تمايل آنها براي برقراري ارتباط از طريق كلمات است. قبل از حرف زدن نوزادان معمولا با توليد غان و غون و صداهاي مشابه از دستگاه صوتي خود استفاده مي كنند.
۷- كاهش گريه نوزاد و نظم بيشتر در خواب
با گذشت زمان نوزاد كمتر گريه مي كند و خواب منظم تري پيدا مي كند كه اثبات تكميل شدن سيستم عصبي او و يادگيري روندها است.
والدين بايد به خواب نوزاد دقت كافي داشته باشند تا نوزاد بتواند در طول روز چندين مرتبه بخوابد، همچنين با رشد نوزاد، ميزان خواب شبانه او در بين دفعات شيردهي بايد به چهار ساعت افزايش يابد. رسيدن به اين مرحله در نوزادان مختلف متفاوت است.
زماني كه والدين داراي نوزادي هستند كه تغذيه و خواب غير قابل پيش بيني دارد، بايد سعي كنند اين روال را به سمت برنامه مشخص و ثابت هدايت كنند.
۸- توانايي تحمل وزن بدن توسط نوزاد
زماني كه نوزاد با گذشت سن قادر است وزن بدن خود را تحمل كند نشان مي دهد كه ماهيچه هاي او در حال قوي شدن هستند.
وقتي نوزاد يك ماهه مي شود قادر است براي چند لحظه سرش را بالا بگيرد. با رشد او و رسيدن به سن سه ماهگي اين كار را بهتر و براي مدت طولاني تري انجام مي دهد.
در صورتي كه نوزاد توانايي بالا گرفتن سر خود را دارد و يا حتي قادر است سرش را به اطراف بچرخاند، اثبات مي كند كه در حال انقباض ماهيچه هاي در حال رشد خود است.
والدين جهت كمك به نوزاد مي توانند زماني جهت تمرين ماهيچه ها در بيرون از گهواره و صندلي براي او اختصاص دهند.
قرار دادن نوزاد بر روي شكم بر سطح زمين، مانند يك كلاس ورزشي براي او بوده كه كمك به رشد ماهيچه هاي مختلف نيز مي كند. دكتر شو در اين مورد مي گويد كه در مواردي كه نوزاد فرصت قرار گرفتن بر روي شكم را نداشته باشد در مقايسه با ساير بچه ها با تاخير در غلت زدن، نشستن و چهار دست و پا رفتن مواجه مي شود.
موارد نگران كننده در نوزادان بيش فعال
به طور كلي نوزادان نسبت به الگوي حركتي ساير بچه ها ممكن است جلوتر يا عقب تر باشند. پدر و مادرهايي كه داراي نوزادي هستند كه ديرتر مهارت هاي حركتي را مي آموزد، معمولا دچار نگراني مي شوند.
در صورتي كه نوزاد متناسب با سن خود، توانايي انجام مهارت هاي مختلف را نداشته باشد، نياز است كه پزشك به ارزيابي علت و در صورت لزوم به درمان بپردازد. بررسي رشد تكاملي-حركتي كودك و معايناتي كه پزشك انجام مي دهد مشخص مي كند كه نوزاد از رشد ذهني خوبي برخوردار است يا خير.
زماني نياز است كه كودك يك ساله توسط پزشك معاينه شود كه با موارد زير مواجه شوند:
- توانايي چهار دست و پا رفتن ندارد.
- حتي با كمك ديگران نيز نمي تواند بايستد.
- نسبت به اشيا يا وسايل بازي خود توجه چنداني ندارد.
- فقط كلماتي مانند بابا، دد، ماما را مي تواند تلفظ كند.
- نمي تواند حركات تقليدي همچون، تكان دادن سر يا دست همچون باي باي را انجام دهد.
- نسبت به محيط اطراف و جستجوي آن بي تفاوت باشد.
در ادامه به توضيح مختصري درباره اختلال بيش فعالي و مشخصه هاي حركاتي كودكان مبتلا به آن پرداخته شده است. براي آشنايي بيشتر والدين با علائم و روش هاي درماني اختلال بيش فعالي پيشنهاد مي شود كه مقالات مختلفي كه توسط موسسه فرزندان برتر تهيه شده است، مطالعه گردد.
درمان بيش فعالي در كودكان
در موارد بسياري، حركات غير طبيعي كودك با افزايش سن و قبل از بلوغ رفع مي شوند. و در گروه ديگر، اين علائم با رشد كودك كاهش مي يابند. براي درمان به موقع مراجعه به پزشك متخصص ضروري بوده و معمولا از دارو درماني در كنار روش هاي ديگر براي كاهش اين اختلال استفاده مي شود.
گفتار درماني كودكان + تكنيك ها و بازي هاي گفتار درماني