موسسه فرزندان برتر پيش رو در زمينه درمان بيش فعالي كودكان بدون دارو با توليد محتويات ارزشمند در زمينه بيش فعالي كودكان قصد دارد (مقالات بيش فعالي كودكان) دانش مادران عزيز را براي تشخيص و درصورت امكان درمان كودكان خود را افزايش دهد.
لزوما محتويات توليد شده جنبه آموزشي و اطلاعاتي دارند و هيچ گونه به كارگيري اين محتويات در قالب درمان به خانواده هاي عزيز توصيه نمي شود.
محتويات خواب كودك بيش فعال
نوزادان معمولا به دليل گرسنگي، در اواسط شب از خواب بيدار مي شوند اما در دوران نوپايي يا سنين مدرسه بيماري، خوردن دارو ها و يا ديدن كابوس باعث شده كه كودكان از خواب بپرند.
طبق نظر كارشناسان، ايجاد عادات منظم و مشخص براي خواب كودك باعث بهبود شرايط خواب مي شود. براي كودكاني كه در سنين مدرسه قرار دارند، ۹ تا ۱۲ ساعت خواب الزامي است.
طبق مطالعات صورت گرفته توسط انجمن روان پزشكي كودكان و نوجوانان آمريكا، عادت هاي خواب نا منظم و اضطراب باعث بروز بسياري از اختلالات در زمينه خواب مي شود.
زماني كه كودك در سنين كم قرار دارد خواب براي او به منزله جدايي از والدين بوده و سعي مي كند با كمك روش هاي مختلف مانند تقاضاي مكرر براي آب خوردن و يا رفتن به سرويس بهداشتي زمان آن را به تعويق بيندازد.
بسياري از والدين كه داراي كودكان بيش فعال هستند، تمايل دارند كه بدانند كودك آنها دچار اختلالات در زمينه خواب است يا خير؟ اختلالات در زمينه خواب باعث مشكلات فراواني در تمام جنبه هاي زندگي خانواده دارد. مطالعه اين مطلب به تشخيص مشكلات خواب، درمان يا كاهش اثرات آن كمك مي كند.
اهميت خواب كودك بر كسي پوشيده نيست ولي ابتلا به اختلال بيش فعالي باعث تاثير منفي بر تمام جنبه هاي زندگي يك خانواده مي شود.
بين اختلال بيش فعالي و خواب رابطه پيچيده اي وجود دارد. طبق نظر كارشناسان اين اختلال مي تواند باعث مشكلات خواب شود و همچنين در موارد بسياري ديده شده كه كم خوابي باعث تشديد علائم بيش فعالي گرديده است.
همچنين مصرف داروهاي بيش فعالي مشكلاتي در خواب بعضي از كودكان ايجاد مي كنند. طبق نتايج تحقيقات انجام گرفته مشخص شد كه كمبود خواب باعث تاثير منفي بر تمركز، هيجانات، عملكرد كودك در انجام تكاليف مدرسه و حتي كيفيت زندگي كل اعضا خانواده مي شود.
همچنين در خانواده هايي كه فرزند بيش فعال دارند، به علت مشكلات خواب كودك و تنش هاي ناشي از آن، والدين عموما از بي خوابي رنج مي برند.
خصوصيات خانواده كودكان بيش فعال
طبق بررسي هاي صورت گرفته در خانواده هايي كه كودك بيش فعال دارند، نتايج زير گزارش گرديد:
- حدود ۴۲ درصد از پدر و مادرهايي كه كودك بيش فعال دارند، قبل از ساعت ۶ توسط كودك از خواب بيدار مي شوند.
- حدود ۷۰ درصد از پدرو مادرها بيان كرده اند كه تحريك پذيري بيشتري در طول روز احساس مي كنند و ۶۱ درصد از آنها نيز با مشكل عدم تمركز مواجه بودند.
- ۶۱ درصد از آنها احساس مي كنند كه قادر به تحمل مشكلات نيستند و حدود ۵۶ درصد از اين والدين با احساس افسردگي ناشي از خستگي درگير شدند.
- ۴۳ درصد از والدين مي گويند كه خستگي زياد باعث اختلافاتي در ارتباط با همسر آنها شده و ۵۶ درصد نيز بيان كرده اند كه دائما با همسر خود در حال جر و بحث هستند.
- تقريبا يك پنجم اين پدر و مادرها به دليل خستگي از كار خود انصراف داده اند و تقريبا ۶۴ درصد نيز در ۶ ماه اخير در بسياري از فعاليت هاي اجتماعي حضور پيدا نكرده اند.
تنش در خانواده
بداخلاقي هاي در زمان خواب و نخوابيدن ها در هنگام شب باعث بروز تنش در خانواده كه داراي كودك بيش فعال هستند، مي شود.
در گام نخست بايد ماهيت و اندازه مشكل خواب كودك بيش فعال شناسايي گردد. براي مشخص شدن اينكه چه زماني كودك براي خواب مشكل دارد مي توان تقويمي براي خواب كودك تهيه كرد و با استفاده از آن نكته هاي مشكل زا اصلي براي مشورت با پزشك مشخص گردد.
والدين مي توانند براي فهميدن كميت و كيفيت خواب كودك بيش فعال خود به بررسي مشكلات خواب كودك و الگوهاي آن بپردازند، كه اين اطلاعات به پزشك جهت رفع آن كمك خواهد كرد.
اگر چه بسياري از متخصصان به ويژه روان پزشكان مصرف داروهاي محرك را عامل اختلالات خواب در كودكان بيش فعال تلقي مي كنند ولي با بررسي هاي صورت گرفته مشخص شده كه رفتار نامناسب در ارتباط بين والدين و كودك نيز يكي ديگر از اين عوامل است.
از جمله مشكلات خواب كودكان بيش فعال مي توان به مقاومت براي رفتن به تخت خواب، به سختي بيدار شدن هنگام صبح، مشكلات تنفسي در زمان خواب، كسل بودن در طول روز و بيداري هاي شبانه اشاره كرد.
همچنين از جمله اختلالات همراه با بيش فعالي مي توان سندرم پاها، مشكل حركت مداوم اندام ها، ناتواني در خوابيدن، بي خوابي، فعاليت حركتي ميوكلونيك شبانه و ضعف در هوشياري نام برد.
برخي از اين اختلالات جز بعد رشدي كودك بوده و نبايد نسبت به آن نگراني داشت، در صورتيكه والدين فكر مي كنند فرزند آنها در اين زمينه اختلالاتي دارد، مي توانند اين پرسش ها را از خود بپرسند:
- مشكل در خوابيدن: آيا كودك من براي رفتن به رختخواب و خوابيدن با مشكل مواجه است؟
- كسل بودن زياد در طول روز: آيا فرزند من همواره در طول روز خسته و خواب آلود است؟ به سختي صبح از خواب بيدار مي شود؟
- بيداري: آيا فرزند من در طول شب چندين مرتبه از خواب مي پرد و به سختي دوباره مي خوابد؟
- نظم و مدت زمان خواب: ساعت خواب كودك من چه ميزان است؟ آيا در طول هفته نسبت به تعطيلات آخر هفته نياز به خواب در فرزند من تفاوتي دارد؟
- خروپف: آيا در زمان خواب كودك من، صداي خروپف شنيده مي شود؟ مشكلات تنفسي در شب ها براي او ديده مي شود؟
چنانچه مشكلات خواب ناشي از مصرف داروهاي محرك است پيشنهاد مي شود كه والدين از استراتژي هاي زير استفاده كنند:
- صبر كردن (معمولا با گذشت ۱-۲ ماه از مصرف داروهاي محرك، اختلالات خواب ناشي از آن ها كاهش مي يابد.)
- تنظيم برنامه زماني براي خوردن داروها (عدم مصرف داروها در عصر)
- مصرف فرمول ديگر از داروي محرك مورد استفاده كه باعث اثرات متفاوت بر خواب مي شوند.
- مصرف نوع ديگري از داروهاي محرك (طبق مطالعات صورت گرفته، مشخص شده كه اثر آمفتامين ها بر خواب بيشتر از متيل فنيديت است.)
- مصرف داروهاي غير محرك همچون اتو مكستين
- استفاده از آنتي هيستامين ها
- استفاده از كلونيدين
توجه به اين نكته ضروري است كه حتماً مصرف يا تغيير داروها، بايد با مشورت و تحت نظارت پزشك متخصص صورت گيرد.
بيش فعالي و اختلال خواب
اختلالات خواب در بين كودكان شيوع زيادي دارد، چنانچه والدين با علائم زير مواجه شدند، نياز است كه با پزشك متخصص مشورت كنند.
بي خوابي
بي خوابي يكي از مشكلات خواب بوده كه باعث به سختي به خواب رفتن و خواب ماندن شخص مي شود. در انسانهاي سالم شخص در مدت ۱۰-۲۰ دقيقه به خواي فرو مي رود. يكي از اهداف درماني براي كودكان بيش فعال كاهش زمان به خواب رفتن به كمتر از نيم ساعت است.
كابوس شبانه
اغلب كودكان در زمان خواب كابوس مي بينند كه جز موارد رشد طبيعي آنها محسوب مي شود. معمولا اتفاقات نگران كننده و تنش زا باعث بروز اين كابوس ها مي شوند. والدين مي توانند براي آرامش كودك او را در آغوش گرفته و درباره كابوس صحبت كنند.
خرخر و مشكلات تنفسي
خرخر كردن در بين كودكان شيوع زيادي داشته و در سنين ۱ تا ۹ سالگي حدوداً ۱۲درصد آنها اين عمل را انجام مي دهند.
خرخر كردن در خواب در بين كودكان مبتلا به بيش فعالي حدود ۳ برابر افرادي كه داراي مشكلات روحي هستند رخ مي دهد. اين حركت، علامتي از آپنه خواب نيز هست. آپنه خواب در واقع نوعي مشكل بوده كه شخص در خواب با مشكل قطع و وصل تنفس مواجه مي شود كه خواب راحت را نيز از فرد دريغ مي كند.
وقفه تنفسي نيز به حالتي گفته مي شود كه فرد براي نفس كشيدن و بيدار شدن دچار تقلا و كشمكش مي شود. وقفه تنفسي در تعداد اندكي از كودكان عامل خرخر كردن است كه باعث تشديد مشكلات بيش فعالي و عدم توجه مي شود.
دندان قروچه
از ديگر مشكلات شايع در بين كودكان بيش فعال، دندان قروچه را مي توان نام برد كه اغلب خودشان از اين موضوع آگاه نيستند و در صورت ادامه داشتن آن باعث مشكلات لثه و دندان براي شخص مي شود.
شب ادراري
شب ادراي براي كودكان زير ۵ سال امري طبيعي است. چنانچه كودك بالاتر از ۵ سال سن دارد و دچار اين مشكل است، مشورت با پزشك كمك كننده خواهد بود. بين مشكل شب ادراري با اختلال بيش فعالي رابطه مستقيمي وجود ندارد اما احساس گناه و شرم ناشي از آن باعث بروز مشكلات رفتاري در كودك بيش فعال مي شود.
خواب آلودگي در طول روز
در كودكان مبتلا به بيش فعالي علائمي همچون بيش فعالي و نقص توجه در طول روز قابل مشاهده است ولي در مواردي نيز آنها دچار خستگي و احساس خواب آلودگي نيز هستند.
سندرم پاي بي قرار
ميزان شيوع سندرم پاي بي قرار در بين مبتلايان به بيش فعالي در حدود يك چهارم است كه در اين سندرم، كودك در هنگام خواب جهت كاهش آن، پاهاي خود را سريع حركت مي دهد.
سندرم حركت دوره اي عضو بدن
اين سندرم درواقع مشابه سندرم پاي بي قرار بوده كه علاوه بر پاها، دست نيز تكان مي خورد.
سخت به خواب رفتن
طبق نتايج يك مطالعه، حدود ۷۱ تا ۸۴ درصد كودكان بيش فعال به سختي به خواب مي روند.
سخت خواب ماندن
طبق همان مطالعه مشخص شد كه ۲۷ تا ۴۹ درصد كودكان بيش فعال در خواب دائماً چرخش و جابجايي انجام مي دهند و ۲۵ تا ۳۶درصد نيز در طي شب چندين بار از خواب مي پرند.
بهبود خواب در كودكان بيش فعال
براي بهبود و درمان مشكلات خواب كودكان بيش فعال پيشنهاد مي شود از روش هاي زير استفاده شود.
تقويم خواب براي كودك
والدين مي توانند يك تقويم تهيه كرده و در آن مشكلات خواب مرتبط با اختلال بيش فعالي كودك و نحوه رفتار او در روز بعد را در آن ثبت كنند، كه باعث مشخص شدن تاثير اين مشكل بر ساير اعضا نيز خواهد شد.
در اين تقويم مي توان مواردي مانند زير را نوشت:
- ساعتي كه كودك وارد رختخواب شد.
- ساعتي كه كودك خوابيد.
- تعداد دفعاتي كه او از خواب پريد.
- عواملي كه باعث بيداري كودك شد.
- فهرست و زمان مصرف غذا و نوشيدني ها، فعاليت هاي قبل از خواب كودك
- ساعت بيدار شدن از خواب
- ميزان خستگي و خواب آلودگي كودك در روز بعد (نمره دادن از ۱ تا ۵).
- ميران تحريك پذيدي در روز بعد (نمره دان از ۱ تا ۵).
- ميزان تمركز و توجه كودك در محيط مدرسه (نمره دادن از ۱ تا ۵).
در واقع اين تقويم باعث ارزيابي بهتر جهت تشخيص و درك اختلالات خواب مي شود.
ورزش
انجام فعاليت هاي ورزشي بر كيفيت خواب شبانه كودكان به ويژه مبتلايان به بيش فعالي تاثير زيادي دارد.
انجام ورزش هاي سبك همچون قدم زدن، پريدن يا بازي كردن براي كاهش مشكلات خواب توصيه مي شود ولي انجام فعاليت هاي شديد ورزشي چند ساعت قبل از خواب، مشكلاتي براي خواب كودك به وجود مي آورد.
بهداشت خواب
والدين بايد نسبت به اينكه كودك هر شب در زمان مشخصي به رختخواب رفته و زمان مشخصي نيز بيدار مي شود، اطمينان حاصل كنند. اتاق خواب كودك بايد تاريك، ساكت و دماي مطلوبي داشته تا كودك راحتر به خواب برود. فعاليت هايي مانند تماشاي تلويزيون و انجام بازي هاي كامپيوتري قبل از خواب توصيه نمي گردد.
رژيم غذايي مناسب
كودك نبايد از يكي دو ساعت قبل خواب، غذاهاي سنگين و پرحجم مصرف كند. همچنين از مصرف مواد غذايي حاوي كافئين به دليل اثر طولاني مدتي كه بر بدن دارد بايد جلوگيري كرد. والدين نبايد اجازه دهند كه كودك از عصر به بعد مواد غذايي شيرين، قهوه و چاي مصرف كند.
فراهم كردن مقدمات خواب
زماني كه مقدمات خواب فراهم شود، مغز علامتي دريافت مي كند مبني بر اينكه زمان خواب رسيده است. به طور مثال مسواك زدن، پوشيدن لباس براي خواب و... . در صورتي كه والدين اين قبيل كارها را هر شب در زمان خواب كودك انجام دهند كودك نيز مي آموزد و تبديل به عادات قبل از خواب مي شوند.
اختصاص يك اتاق فقط جهت خوابيدن
والدين بايد هر گونه وسيله، اسباب بازي و با وسايل بازي الكترونيك مانند تلويزيون، كامپيوتر كه باعث تداخل در خواب كودك مي شوند را از محيط اتاق خواب حذف كنند. همچنين براي خواب راحت، كودك نبايد در تخت خواب خود وسايل بازي را برده و به بازي بپردازد.
تهيه يك وسيله آرامش دهنده
تهيه يك رو انداز مخصوص و يا يك وسيله خاص كه باعث آرامش كودك مي شود، كمك مي كند كه كودك كمتر به حضور والدين در اتاق خواب نياز پيدا كنند و همچنين در صورت بيداري در نصف شب، با ديدن آن به آسودگي به خواب برود.
تعريف از خواب موفقيت آموز كودك
براي بهبود كيفيت خواب كودك در شب، والدبن مي توانند از خواب كودك خود در صورتي كه فقط يك بار بيدار شد و يا اصلاً بيدار نشد تعريف كنند. اين كار باعث تشويق كودك مي شود.
درمان بيماري ها
گاهي بيماري هايي مانند آلرژي، آسم و... باعث خرخر كردن، آپنه خواب و ديگر مشكلاتي براي خواب كودك بيش فعال مي شوند. بنابراين نياز است كه والدين اين موضوع را به پزشك كودك مطرح كنند.
داروهاي موثر بر بيش فعالي
معمولا اثر درماني بسياري از داروهايي كه براي كنترل علائم بيش فعالي تجويز مي شوند در اواخر بعدازظهر و اوايل غروب رو به كاهش مي رود، كه باعث شده علائم كودك بيش فعال به سختي كنترل شده و والدين نيز سعي مي كنند كه در اين زمان او را به تخت خواب بفرستند.
براي مصرف داروها نياز است كه با پزشك مشورت شود تا بهترين اثر درماني را روي كودك حاصل شود. مصرف برخي از داروها مشكلاتي براي خواب كودكان بيش فعال به وجود مي آورد.
كمك از پزشك متخصص براي خواب كودكان بيش فعال
اختلال بيش فعالي طيف مختلفي داشته و بر روي هر كودك اثر متفاوتي مي گذارد، بنابراين نياز است كه تمام روش هاي دارويي و درماني با پزشك متخصص مطرح شوند.
مشورت با پزشك باعث مديريت علائم بيش فعالي قبل و يا هنگام خواب كودك مي شود. در مواردي نيز نياز است كه براي رفع مشكلات خواب و رفع پيامدهاي آن، كودك زير نظر پزشك داروهاي خواب آور مصرف كند.
نكات تكميلي درباره خواب كودكان بيش فعال
- براي افزايش عملكرد تحصيلي كودك مي توان زمان خواب كودك به شكل تدريجي زياد كرد.
- رسيدگي و حل مشكلات خواب در كودك بيش فعال باعث كاهش علائم اين اختلال نيز مي شود.
- مصرف غذاهاي مفيد براي خواب باعث كاهش بد اخلاقي هاي كودك و بهبود كيفيت خواب كودك بيش فعال مي شود.
همه چيز درباره خواب كودكان بيش فعال
موسسه فرزندان برتر پيش رو در زمينه درمان بيش فعالي كودكان بدون دارو با توليد محتويات ارزشمند در زمينه بيش فعالي كودكان قصد دارد (مقالات بيش فعالي كودكان) دانش مادران عزيز را براي تشخيص و درصورت امكان درمان كودكان خود را افزايش دهد.
لزوما محتويات توليد شده جنبه آموزشي و اطلاعاتي دارند و هيچ گونه به كارگيري اين محتويات در قالب درمان به خانواده هاي عزيز توصيه نمي شود.
محتويات خواب كودك بيش فعال
نوزادان معمولا به دليل گرسنگي، در اواسط شب از خواب بيدار مي شوند اما در دوران نوپايي يا سنين مدرسه بيماري، خوردن دارو ها و يا ديدن كابوس باعث شده كه كودكان از خواب بپرند.
طبق نظر كارشناسان، ايجاد عادات منظم و مشخص براي خواب كودك باعث بهبود شرايط خواب مي شود. براي كودكاني كه در سنين مدرسه قرار دارند، ۹ تا ۱۲ ساعت خواب الزامي است.
طبق مطالعات صورت گرفته توسط انجمن روان پزشكي كودكان و نوجوانان آمريكا، عادت هاي خواب نا منظم و اضطراب باعث بروز بسياري از اختلالات در زمينه خواب مي شود.
زماني كه كودك در سنين كم قرار دارد خواب براي او به منزله جدايي از والدين بوده و سعي مي كند با كمك روش هاي مختلف مانند تقاضاي مكرر براي آب خوردن و يا رفتن به سرويس بهداشتي زمان آن را به تعويق بيندازد.
بسياري از والدين كه داراي كودكان بيش فعال هستند، تمايل دارند كه بدانند كودك آنها دچار اختلالات در زمينه خواب است يا خير؟ اختلالات در زمينه خواب باعث مشكلات فراواني در تمام جنبه هاي زندگي خانواده دارد. مطالعه اين مطلب به تشخيص مشكلات خواب، درمان يا كاهش اثرات آن كمك مي كند.
اهميت خواب كودك بر كسي پوشيده نيست ولي ابتلا به اختلال بيش فعالي باعث تاثير منفي بر تمام جنبه هاي زندگي يك خانواده مي شود.
بين اختلال بيش فعالي و خواب رابطه پيچيده اي وجود دارد. طبق نظر كارشناسان اين اختلال مي تواند باعث مشكلات خواب شود و همچنين در موارد بسياري ديده شده كه كم خوابي باعث تشديد علائم بيش فعالي گرديده است.
همچنين مصرف داروهاي بيش فعالي مشكلاتي در خواب بعضي از كودكان ايجاد مي كنند. طبق نتايج تحقيقات انجام گرفته مشخص شد كه كمبود خواب باعث تاثير منفي بر تمركز، هيجانات، عملكرد كودك در انجام تكاليف مدرسه و حتي كيفيت زندگي كل اعضا خانواده مي شود.
همچنين در خانواده هايي كه فرزند بيش فعال دارند، به علت مشكلات خواب كودك و تنش هاي ناشي از آن، والدين عموما از بي خوابي رنج مي برند.
خصوصيات خانواده كودكان بيش فعال
طبق بررسي هاي صورت گرفته در خانواده هايي كه كودك بيش فعال دارند، نتايج زير گزارش گرديد:
- حدود ۴۲ درصد از پدر و مادرهايي كه كودك بيش فعال دارند، قبل از ساعت ۶ توسط كودك از خواب بيدار مي شوند.
- حدود ۷۰ درصد از پدرو مادرها بيان كرده اند كه تحريك پذيري بيشتري در طول روز احساس مي كنند و ۶۱ درصد از آنها نيز با مشكل عدم تمركز مواجه بودند.
- ۶۱ درصد از آنها احساس مي كنند كه قادر به تحمل مشكلات نيستند و حدود ۵۶ درصد از اين والدين با احساس افسردگي ناشي از خستگي درگير شدند.
- ۴۳ درصد از والدين مي گويند كه خستگي زياد باعث اختلافاتي در ارتباط با همسر آنها شده و ۵۶ درصد نيز بيان كرده اند كه دائما با همسر خود در حال جر و بحث هستند.
- تقريبا يك پنجم اين پدر و مادرها به دليل خستگي از كار خود انصراف داده اند و تقريبا ۶۴ درصد نيز در ۶ ماه اخير در بسياري از فعاليت هاي اجتماعي حضور پيدا نكرده اند.
تنش در خانواده
بداخلاقي هاي در زمان خواب و نخوابيدن ها در هنگام شب باعث بروز تنش در خانواده كه داراي كودك بيش فعال هستند، مي شود.
در گام نخست بايد ماهيت و اندازه مشكل خواب كودك بيش فعال شناسايي گردد. براي مشخص شدن اينكه چه زماني كودك براي خواب مشكل دارد مي توان تقويمي براي خواب كودك تهيه كرد و با استفاده از آن نكته هاي مشكل زا اصلي براي مشورت با پزشك مشخص گردد.
والدين مي توانند براي فهميدن كميت و كيفيت خواب كودك بيش فعال خود به بررسي مشكلات خواب كودك و الگوهاي آن بپردازند، كه اين اطلاعات به پزشك جهت رفع آن كمك خواهد كرد.
اگر چه بسياري از متخصصان به ويژه روان پزشكان مصرف داروهاي محرك را عامل اختلالات خواب در كودكان بيش فعال تلقي مي كنند ولي با بررسي هاي صورت گرفته مشخص شده كه رفتار نامناسب در ارتباط بين والدين و كودك نيز يكي ديگر از اين عوامل است.
از جمله مشكلات خواب كودكان بيش فعال مي توان به مقاومت براي رفتن به تخت خواب، به سختي بيدار شدن هنگام صبح، مشكلات تنفسي در زمان خواب، كسل بودن در طول روز و بيداري هاي شبانه اشاره كرد.
همچنين از جمله اختلالات همراه با بيش فعالي مي توان سندرم پاها، مشكل حركت مداوم اندام ها، ناتواني در خوابيدن، بي خوابي، فعاليت حركتي ميوكلونيك شبانه و ضعف در هوشياري نام برد.
برخي از اين اختلالات جز بعد رشدي كودك بوده و نبايد نسبت به آن نگراني داشت، در صورتيكه والدين فكر مي كنند فرزند آنها در اين زمينه اختلالاتي دارد، مي توانند اين پرسش ها را از خود بپرسند:
- مشكل در خوابيدن: آيا كودك من براي رفتن به رختخواب و خوابيدن با مشكل مواجه است؟
- كسل بودن زياد در طول روز: آيا فرزند من همواره در طول روز خسته و خواب آلود است؟ به سختي صبح از خواب بيدار مي شود؟
- بيداري: آيا فرزند من در طول شب چندين مرتبه از خواب مي پرد و به سختي دوباره مي خوابد؟
- نظم و مدت زمان خواب: ساعت خواب كودك من چه ميزان است؟ آيا در طول هفته نسبت به تعطيلات آخر هفته نياز به خواب در فرزند من تفاوتي دارد؟
- خروپف: آيا در زمان خواب كودك من، صداي خروپف شنيده مي شود؟ مشكلات تنفسي در شب ها براي او ديده مي شود؟
چنانچه مشكلات خواب ناشي از مصرف داروهاي محرك است پيشنهاد مي شود كه والدين از استراتژي هاي زير استفاده كنند:
- صبر كردن (معمولا با گذشت ۱-۲ ماه از مصرف داروهاي محرك، اختلالات خواب ناشي از آن ها كاهش مي يابد.)
- تنظيم برنامه زماني براي خوردن داروها (عدم مصرف داروها در عصر)
- مصرف فرمول ديگر از داروي محرك مورد استفاده كه باعث اثرات متفاوت بر خواب مي شوند.
- مصرف نوع ديگري از داروهاي محرك (طبق مطالعات صورت گرفته، مشخص شده كه اثر آمفتامين ها بر خواب بيشتر از متيل فنيديت است.)
- مصرف داروهاي غير محرك همچون اتو مكستين
- استفاده از آنتي هيستامين ها
- استفاده از كلونيدين
توجه به اين نكته ضروري است كه حتماً مصرف يا تغيير داروها، بايد با مشورت و تحت نظارت پزشك متخصص صورت گيرد.
بيش فعالي و اختلال خواب
اختلالات خواب در بين كودكان شيوع زيادي دارد، چنانچه والدين با علائم زير مواجه شدند، نياز است كه با پزشك متخصص مشورت كنند.
بي خوابي
بي خوابي يكي از مشكلات خواب بوده كه باعث به سختي به خواب رفتن و خواب ماندن شخص مي شود. در انسانهاي سالم شخص در مدت ۱۰-۲۰ دقيقه به خواي فرو مي رود. يكي از اهداف درماني براي كودكان بيش فعال كاهش زمان به خواب رفتن به كمتر از نيم ساعت است.
كابوس شبانه
اغلب كودكان در زمان خواب كابوس مي بينند كه جز موارد رشد طبيعي آنها محسوب مي شود. معمولا اتفاقات نگران كننده و تنش زا باعث بروز اين كابوس ها مي شوند. والدين مي توانند براي آرامش كودك او را در آغوش گرفته و درباره كابوس صحبت كنند.
خرخر و مشكلات تنفسي
خرخر كردن در بين كودكان شيوع زيادي داشته و در سنين ۱ تا ۹ سالگي حدوداً ۱۲درصد آنها اين عمل را انجام مي دهند.
خرخر كردن در خواب در بين كودكان مبتلا به بيش فعالي حدود ۳ برابر افرادي كه داراي مشكلات روحي هستند رخ مي دهد. اين حركت، علامتي از آپنه خواب نيز هست. آپنه خواب در واقع نوعي مشكل بوده كه شخص در خواب با مشكل قطع و وصل تنفس مواجه مي شود كه خواب راحت را نيز از فرد دريغ مي كند.
وقفه تنفسي نيز به حالتي گفته مي شود كه فرد براي نفس كشيدن و بيدار شدن دچار تقلا و كشمكش مي شود. وقفه تنفسي در تعداد اندكي از كودكان عامل خرخر كردن است كه باعث تشديد مشكلات بيش فعالي و عدم توجه مي شود.
دندان قروچه
از ديگر مشكلات شايع در بين كودكان بيش فعال، دندان قروچه را مي توان نام برد كه اغلب خودشان از اين موضوع آگاه نيستند و در صورت ادامه داشتن آن باعث مشكلات لثه و دندان براي شخص مي شود.
شب ادراري
شب ادراي براي كودكان زير ۵ سال امري طبيعي است. چنانچه كودك بالاتر از ۵ سال سن دارد و دچار اين مشكل است، مشورت با پزشك كمك كننده خواهد بود. بين مشكل شب ادراري با اختلال بيش فعالي رابطه مستقيمي وجود ندارد اما احساس گناه و شرم ناشي از آن باعث بروز مشكلات رفتاري در كودك بيش فعال مي شود.
خواب آلودگي در طول روز
در كودكان مبتلا به بيش فعالي علائمي همچون بيش فعالي و نقص توجه در طول روز قابل مشاهده است ولي در مواردي نيز آنها دچار خستگي و احساس خواب آلودگي نيز هستند.
سندرم پاي بي قرار
ميزان شيوع سندرم پاي بي قرار در بين مبتلايان به بيش فعالي در حدود يك چهارم است كه در اين سندرم، كودك در هنگام خواب جهت كاهش آن، پاهاي خود را سريع حركت مي دهد.
سندرم حركت دوره اي عضو بدن
اين سندرم درواقع مشابه سندرم پاي بي قرار بوده كه علاوه بر پاها، دست نيز تكان مي خورد.
سخت به خواب رفتن
طبق نتايج يك مطالعه، حدود ۷۱ تا ۸۴ درصد كودكان بيش فعال به سختي به خواب مي روند.
سخت خواب ماندن
طبق همان مطالعه مشخص شد كه ۲۷ تا ۴۹ درصد كودكان بيش فعال در خواب دائماً چرخش و جابجايي انجام مي دهند و ۲۵ تا ۳۶درصد نيز در طي شب چندين بار از خواب مي پرند.
بهبود خواب در كودكان بيش فعال
براي بهبود و درمان مشكلات خواب كودكان بيش فعال پيشنهاد مي شود از روش هاي زير استفاده شود.
تقويم خواب براي كودك
والدين مي توانند يك تقويم تهيه كرده و در آن مشكلات خواب مرتبط با اختلال بيش فعالي كودك و نحوه رفتار او در روز بعد را در آن ثبت كنند، كه باعث مشخص شدن تاثير اين مشكل بر ساير اعضا نيز خواهد شد.
در اين تقويم مي توان مواردي مانند زير را نوشت:
- ساعتي كه كودك وارد رختخواب شد.
- ساعتي كه كودك خوابيد.
- تعداد دفعاتي كه او از خواب پريد.
- عواملي كه باعث بيداري كودك شد.
- فهرست و زمان مصرف غذا و نوشيدني ها، فعاليت هاي قبل از خواب كودك
- ساعت بيدار شدن از خواب
- ميزان خستگي و خواب آلودگي كودك در روز بعد (نمره دادن از ۱ تا ۵).
- ميران تحريك پذيدي در روز بعد (نمره دان از ۱ تا ۵).
- ميزان تمركز و توجه كودك در محيط مدرسه (نمره دادن از ۱ تا ۵).
در واقع اين تقويم باعث ارزيابي بهتر جهت تشخيص و درك اختلالات خواب مي شود.
ورزش
انجام فعاليت هاي ورزشي بر كيفيت خواب شبانه كودكان به ويژه مبتلايان به بيش فعالي تاثير زيادي دارد.
انجام ورزش هاي سبك همچون قدم زدن، پريدن يا بازي كردن براي كاهش مشكلات خواب توصيه مي شود ولي انجام فعاليت هاي شديد ورزشي چند ساعت قبل از خواب، مشكلاتي براي خواب كودك به وجود مي آورد.
بهداشت خواب
والدين بايد نسبت به اينكه كودك هر شب در زمان مشخصي به رختخواب رفته و زمان مشخصي نيز بيدار مي شود، اطمينان حاصل كنند. اتاق خواب كودك بايد تاريك، ساكت و دماي مطلوبي داشته تا كودك راحتر به خواب برود. فعاليت هايي مانند تماشاي تلويزيون و انجام بازي هاي كامپيوتري قبل از خواب توصيه نمي گردد.
رژيم غذايي مناسب
كودك نبايد از يكي دو ساعت قبل خواب، غذاهاي سنگين و پرحجم مصرف كند. همچنين از مصرف مواد غذايي حاوي كافئين به دليل اثر طولاني مدتي كه بر بدن دارد بايد جلوگيري كرد. والدين نبايد اجازه دهند كه كودك از عصر به بعد مواد غذايي شيرين، قهوه و چاي مصرف كند.
فراهم كردن مقدمات خواب
زماني كه مقدمات خواب فراهم شود، مغز علامتي دريافت مي كند مبني بر اينكه زمان خواب رسيده است. به طور مثال مسواك زدن، پوشيدن لباس براي خواب و... . در صورتي كه والدين اين قبيل كارها را هر شب در زمان خواب كودك انجام دهند كودك نيز مي آموزد و تبديل به عادات قبل از خواب مي شوند.
اختصاص يك اتاق فقط جهت خوابيدن
والدين بايد هر گونه وسيله، اسباب بازي و با وسايل بازي الكترونيك مانند تلويزيون، كامپيوتر كه باعث تداخل در خواب كودك مي شوند را از محيط اتاق خواب حذف كنند. همچنين براي خواب راحت، كودك نبايد در تخت خواب خود وسايل بازي را برده و به بازي بپردازد.
تهيه يك وسيله آرامش دهنده
تهيه يك رو انداز مخصوص و يا يك وسيله خاص كه باعث آرامش كودك مي شود، كمك مي كند كه كودك كمتر به حضور والدين در اتاق خواب نياز پيدا كنند و همچنين در صورت بيداري در نصف شب، با ديدن آن به آسودگي به خواب برود.
تعريف از خواب موفقيت آموز كودك
براي بهبود كيفيت خواب كودك در شب، والدبن مي توانند از خواب كودك خود در صورتي كه فقط يك بار بيدار شد و يا اصلاً بيدار نشد تعريف كنند. اين كار باعث تشويق كودك مي شود.
درمان بيماري ها
گاهي بيماري هايي مانند آلرژي، آسم و... باعث خرخر كردن، آپنه خواب و ديگر مشكلاتي براي خواب كودك بيش فعال مي شوند. بنابراين نياز است كه والدين اين موضوع را به پزشك كودك مطرح كنند.
داروهاي موثر بر بيش فعالي
معمولا اثر درماني بسياري از داروهايي كه براي كنترل علائم بيش فعالي تجويز مي شوند در اواخر بعدازظهر و اوايل غروب رو به كاهش مي رود، كه باعث شده علائم كودك بيش فعال به سختي كنترل شده و والدين نيز سعي مي كنند كه در اين زمان او را به تخت خواب بفرستند.
براي مصرف داروها نياز است كه با پزشك مشورت شود تا بهترين اثر درماني را روي كودك حاصل شود. مصرف برخي از داروها مشكلاتي براي خواب كودكان بيش فعال به وجود مي آورد.
كمك از پزشك متخصص براي خواب كودكان بيش فعال
اختلال بيش فعالي طيف مختلفي داشته و بر روي هر كودك اثر متفاوتي مي گذارد، بنابراين نياز است كه تمام روش هاي دارويي و درماني با پزشك متخصص مطرح شوند.
مشورت با پزشك باعث مديريت علائم بيش فعالي قبل و يا هنگام خواب كودك مي شود. در مواردي نيز نياز است كه براي رفع مشكلات خواب و رفع پيامدهاي آن، كودك زير نظر پزشك داروهاي خواب آور مصرف كند.
نكات تكميلي درباره خواب كودكان بيش فعال
- براي افزايش عملكرد تحصيلي كودك مي توان زمان خواب كودك به شكل تدريجي زياد كرد.
- رسيدگي و حل مشكلات خواب در كودك بيش فعال باعث كاهش علائم اين اختلال نيز مي شود.
- مصرف غذاهاي مفيد براي خواب باعث كاهش بد اخلاقي هاي كودك و بهبود كيفيت خواب كودك بيش فعال مي شود.
گفتار درماني كودكان + تكنيك ها و بازي هاي گفتار درماني