فرزندان برتر

گفتار درماني يكي از رشته‌هاي علوم توان بخشي به شمار مي‌رود كه به شناخت آسيب‌هاي گفتاري و زباني‌ مي‌پردازد. در اين رشته، متخصصي به نام درمانگر وجود دارد كه وظيفه او بررسي، تشخيص و درمان هر گونه اختلال در زمينه ارتباط، درك، صوت و حتي بلع است. در اين مطلب به بررسي گفتار درماني كودكان مي‌پردازيم.

در صورتيكه كودك با مشكلاتي همچون تلفظ در كلمات مواجه است، يك متخصص درمانگر به كمك او مي‌آيد تا در زمينه حل مشكلات زباني، ارتباطي و مهارت‌هاي زباني- كاربردي رشد پيدا كند.

متخصصين، مشاورين و درمانگران مجموعه فرزندان برتر براي شما عزيزان بهترين مقالات در ارتباط با گفتار درماني كودكان را تهيه ديده اند كه مقاله اي كه مطالعه مي فرمائيد، مقاله اصلي گفتار درماني است. براي مطالعه مقالات مرتبط از جدول پائين گزينه مربوطه را انتخاب كنيد.

شايد شما هم كودكاني را ديده باشيد كه در گفتار مشكل دارند؛ مثلا نمي توانند كلمات را به صورت روان ادا كنند و افكار خودشان را به صورت يك جمله كامل بيان كنند! اين كودكان، كلمات و هجاهاي صوتي را به صورت شكسته مي گويند و به همين دليل است كه نمي توانند به صورت واضح حرف بزنند.

تلفظ نادرست حروف، نداشتن دايره واژگان وسيع، لكنت زبان، مكث طولاني، مشكل در برقراري ارتباط با ديگران و... از جمله رايج ترين اختلالات گفتاري هستند. مشكل در گفتار باعث مي شود كه كودك نتواند با ديگران ارتباط برقرار كند و به همين دليل، اعتماد به نفسش كاهش پيدا مي كند. در اين موارد، بايد مشكل گفتار كودكان را با كمك علم گفتار درماني برطرف كرد.

گفتار درماني كودكان چيست؟

گفتار درماني، روشي است كه به بهبود گفتار كودك منجر مي شود. اين روش به كودك كمك مي كند تا مشكلات كلامي و گفتاري خود مانند اختلالات واجي و صدا، بيان ضعيف، لكنت زبان و... را برطرف كند.

گفتار درماني به كودكان ياد مي دهد كه حجم صداي توليد شده را كنترل كنند و كلمات و صداها را به صورت كاملا درست ادا كنند. در گفتار درماني به كودكان ياد داده مي شود كه كلمات موردنظر خود را در قالب جمله بيان كنند. به طور كلي مي توان گفت كه گفتار درماني، علم بررسي بيماري يا اختلالاتي است كه روي گفتار فرد تاثير مي گذارد.

برخلاف تصور بسياري از افراد، گفتار درماني به معناي درمان با گفتار نيست؛ بلكه درمان اختلالات گفتار و زبان است. به ياد داشته باشيد كه گفتار درماني با مشاوره فرق دارد.

رشته گفتار درماني تنها محدود به اصلاح مشكلات تلفظي (همچون عدم توانايي تلفظ صحيح حرف سين) نيست.

متخصصان درمانگر وظيفه درمان كودكاني به عهده دارند كه در درك و بيان زبان مادري دچار مشكل هستند. همچنين در افراد بزرگسال نيز گفتار درماني براي افرادي مناسب بوده كه نمي‌توانند خوب صحبت كنند و ضعف گفتاري دارند.

در واقع ضرورت استفاده از خدمات گفتار درماني مخصوص سن خاصي نبوده و ممكن است افراد در سنين مختلف به اين خدمات نياز پيدا كنند. از يك نوزاد گرفته تا افراد مسني كه در اثر سكته قدرت تكلم خود را از دست داده‌اند، ممكن است در مقطعي لازم باشد كه به متخصص درمانگر مراجعه كنند. بهترين درمانگر كسي است كه بتواند با افراد در سنين متفاوت، ارتباط درست برقرار نمايد.

عمده ترين اختلالات گفتاري، عقب ماندگي ذهني است كه خود مي تواند پايه گذار بسياري از اختلالات ديگر باشد. در بحث مشكل جسمي بايد به نقيصه هاي كم شنوايي و ناشنوايي، كم بينايي يا نابينايي اشاره كرد. در سيستم شنيداري، بيان گفتار از طريق شنيدن حاصل مي شود كه چنان چه اختلالي در اين قسمت به وجود آيد، تأخير در رشد زبان و گفتار، قابل مشاهده است.

كودكاني كه از سلامت فيزيكي و عاطفي برخوردارند، در تكلم، استقلال يافته تر از كودكاني اند كه در خانواده هاي پر تنش زندگي مي كنند. در اين خانواده ها رشد حسي و حركتي، با محدوديت پيش مي رود زيرا زبان، نياز به يك هماهنگي عصبي دارد و تأخير در مهارت هاي حسي و حركتي، رشد گفتار را كُند و با مشكل روبه رو مي سازد.

در عملكرد گفتار، نقش هوش طبيعي را نبايد ناديده گرفت؛ هوش مي تواند شناخت نمادها را به همراه داشته باشد تا فرد، از ديگر عملكردهاي شناختي هم چون توجه كردن، شناسايي و ايجاد ارتباط و ذخيره ي آن در حافظه بهره گيرد.ارزيابي و مطالعه دقيق اختلالات گفتار و زبان يا اختلالات ارتباطي و همچنين نوتواني و بازتواني، اختيارات متخصصين گفتار درمانگر است.

مادر،الگويي مناسب و مثبت در راستاي رشد گفتار كودك است كه اين ارتباط عاطفي نبايد خدشه دار شود و خلل و انحرافي در آن شكل گيرد. بايد توجه داشت كه رشد زبان از لحاظ جنسيتي در دختران، زودتر و بيش تر از پسران آغاز مي شود؛ به خصوص در خانواده هاي تك فرزندي كه توجه زيادي به آموزش زبان فرزند مي شود.

كودكان علاقه ي زياد به عضو شدن در گروه همسالان خود دارند و تلاش زيادي در اين جهت، انجام مي دهند تا بر رشد و پيشرفت گفتار خود بيفزايند؛ در واقع انگيزه صحبت كردن در گروه هاي هم سن، افزايش مي يابد و به طور دسته جمعي به تماشاي تلويزيون و يا نقاشي و نوشتن مي پردازند.

مشكلات گفتاري را مي توان در مرز بين 12 تا 24 ماهگي مشاهده كرد. در اين سن، كودك به جاي گفتار بايد بتواند از علم اشاره به خوبي بهره ببرد مانند (باي باي يا بَه بَه) و در تقليد صداها مشكلي نداشته باشد مانند تقليد صداي يك حيوان، جيغ زدن و...

زماني كه سن كودك از 2 سالگي فراتر رفت، بايد بتواند صداها و لغاتي را بيان كند و فقط مختص يك صدا يا لغت – آن هم تكراري – نباشد. در صحبت كردن، خانواده ها بايد به تُن صدا و گرفتگي آن توجه داشته باشند. كودكاني كه در اين سن، در انجام كارهاي ساده، با مشكل مواجه مي شوند، جملات را به طور كامل بيان نمي كنند و فقط از كلمات محدود استفاده مي نمايند و به طور كلي در فهميدن و درك مطالب مشكل دارند،در معرض خطر قرار دارند و به منظور پيش گيري از مشكلات گفتاري بايد توجه بيش تري به آنان نمود.

در چنين شرايطي است كه اگر والدين متوجه مشكلات خاصي در روند گفتاري فرزند خود بشوند حتما بايد از كمك تخصصي يك گفتار درمانگر بهره برده و مشاوره لازم را داشته باشند.

فوايد گفتار درماني

در بين عموم مردم و جامعه پزشكي، گفتار درماني اهميت ويژه‌اي دارد. همانطور كه مي‌دانيم زبان، اصلي‌ترين راه براي برقراري ارتباط با ديگران است. گفتار درماني باعث حل مشكلات ناشي از اختلالات ارتباطي و گفتاري مي‌شود.

با كمك از خدمات گفتار درماني نه تنها باعث بهبود بيان، زبان و درك كودك شده بلكه مشكلات بلع و غذا خوردن او نيز حل مي‌شود. در موارد بسياري ديده شده كودكاني كه با مشكل تكلم درگير هستند، در بلع نيز ضعف دارند. درمانگرها با استفاده از تماريني مختلفي كه طراحي كرده‌اند، مشكلات تكلم، ارتباط و حتي غذا خوردن كودكان را حل مي‌كنند.

• طراحي و اجرا تمرين براي قسمت دهان، كه جهت توليد صدا و ساخت كلمات و جملات به كار مي‌روند.
• براي بهبود توانايي درك و بيان گفتار كودك نيز از تصاوير و علائم و سيستم‌هاي همچون كامپيوتر، موبايل و ... بهره مي‌برند.

اختلالات گفتار درماني

گفتار ( تكلم)، زبان، بلع، صوت و ارتباط از جمله حوزه‌هاي اصلي در گفتار درماني هستند. برخي از مشكلات گفتار درماني به اين صورت هستند:

• مشكلات در پيدا كردن كلمات: اين نوع مشكلات معمولا به علت نقص‌هاي خاص زباني همچون تاخير زباني به وجود مي‌آيند.
• مشكلات در زمينه ارتباط اجتماعي: معمولا در چگونگي انتقال افكار و نظرات به ديگران بروز مي‌كند.
• آسيب ساختاري زبان: فرد در ساخت جمله با مشكل مواجه مي‌شود. جملاتي توسط كودك ساخته مي‌شود، دستور زبان درستي ندارند.
• مشكلات در زمينه خواندن و نوشتن: اين مشكلات ناشي از ارتباط حروف و صداها، ارتباط كلمات و معني هستند.
• مشكلات صوتي: فرد صداهاي بسيار نازك و يا گوش خراشي توليد مي‌كند. اين صداها باعث تضعيف ارتباط اجتماعي اين فرد مي‌شوند.
• مشكلات ادراكي: باعث ضعف در ارتباط برقرار كردن فرد با سايرين مي‌گردد.

چه زماني به گفتار درمان نياز داريم؟

كودكي كه در صحبت كردن با مشكلات گفتاري مواجه است، اعتماد به نفس خوبي ندارد. با مراجعه به گفتار درمان اين قبيل مشكلات نيز حل مي‌گردند.

كودكاني كه مشكلات گفتاري دارند از حجم صدا خود به خوبي استفاده نمي‌كنند. زماني كه كودك با اختلالات گفتاري رو به رو است و براي منتقل كردن پيام به سختي تلاش مي‌كند كه از كلمات درست استفاده كند و يا در استفاده از گرامر زبان مشكل دارد، حتما بايد به گفتار درمان مراجعه كند.

• عدم برقراري ارتباط كلامي يا غير كلامي از سوي كودك.
• خودتان و اطرافيانتان به سختي متوجه صحبت هاي كودك مي شويد.
• حرف زدن كودك شما با تكرار كلمات، لكنت زبان، طولاني شدن و مكث همراه است و همين موضوع باعث اختلال در گفتار مي شود.
• وقتي كودك مي خواهد افكار خود را بيان كند، با كلمات مبارزه مي كند.
• كودك در برقراري ارتباط مستقيم با ديگران، همكاري با ديگران، دوست داشتن، بازي كردن و... مشكل دارد.
• البته ممكن است به دلايل ديگر هم كودك شما به گفتار درماني نياز داشته باشد؛ مثلا كودكاني كه بيماري خاص دارند، در برقراري ارتباط كلامي مشكل داشته و به گفتار درماني نياز دارند. كودكان مبتلا به اوتيسم و اختلالات شنوايي به گفتار درماني نياز دارند تا بهتر بتوانند با ديگران ارتباط برقرار كنند.
• همچنين كودكاني كه دير حرف مي زنند يا تاخير در صحبت كردن دارند، يعني گفتار و زبان آنها رشد نكرده و بايد به گفتار درمانگر مراجعه كنند.
• گاهي اوقات، فرزند شما در حرف زدن، تلفظ كلمات و خواندن متون خوب عمل مي كند؛ اما به گفتار درماني نياز دارد تا بتواند مهارتهاي زبان خود را تقويت كرده و با كمك ارتباط كلامي، بتواند دوستان جديدي پيدا كند و توانايي هاي خود را بهتر در معرض نمايش قرار دهد.
• كودك داراي اختلال كم شنوايي يا ناشنوايي است.
• حيطه گفتار درماني تا جايي هست كه اشكال در درك كلام از طرف كودك نيز ايجاد مي شود.
• در بيشتر اوقات كودك در بلع غذا و خوراكي نيز دچار اختلال است.
• كودك در شروع گفتار خود تاخير دارد.
• كودك در تلفظ اصوات گفتاري، اشكال دارد.
• در صورت تشخيص بروز هر يك از اختلالات فلج مغزي، اوتيسم، اختلال يادگيري ،گفتار درماني در آغاز به شناسايي ماهيت گفتار و زبان و رشد طبيعي آن و سپس به بررسي اختلالات مربوط پرداخته و در جهت رفع آنها مي كوشد.

در يك عبارت كوتاه مي توان گفت هرگاه نحوه صحبت كردن گوينده بيش از محتواي سخن او، توجه شنونده را به خود جلب كند، وي مشكوك به اختلال گفتاري است. هرگونه اشكالي در نحوه گفتار و يا ناتواني در درك گفته هاي ديگران مي تواند موجب اختلال در روابط اجتماعي شخص مبتلا گردد.

اين مسئله به نوبه خود موجب صدمات روحي و عاطفي و متزلزل شدن بهداشت رواني فرد و خانواده مي شود. اين نارسائيها مانند بسياري از بيماريها، مزمن تر گردد، عواقب ناگوار بيشتري خواهد داشت. بنابراين ارائه هر چه سريعتر و بهتر خدمات گفتار درماني براي اشخاص مبتلا ضروري است. در اين همكاري ساير متخصصين كه بيماران مبتلا به اختلالات گفتار و زبان به آنها مراجعه مي كنند، براي تشخيص به موقع و ارجاع مناسب، حياتي و ارزشمند است.

ارزيابي و مطالعه دقيق اختلالات گفتار و زبان يا اختلالات ارتباطي و همچنين نوتواني و بازتواني، اختيارات متخصصين گفتار درمانگر است.روند ارزيابي و تشخيص اختلالات گفتار و زبان در گفتاردرماني مانند ساير بيماريها شامل معاينات و بررسيهاي ويژه مي باشد.در مرحله بعدي و پس از تشخيص ويژگيهاي اختلال، درمان بيمار آغاز مي شود.

درمان اختلالات ارتباطي متكي به دارو درماني و نظاير آن نبوده، بيشتر جنبه آموزشي دارد و با تكيه بر توانمنديهاي بيمار، وي را به سمت غلبه بر ناتوانيهايش هدايت مي كند. قابل به ذكر است كه هر چه افراد مبتلا به اختلالات گفتاري سريعتر به گفتار درماني مراجعه كنند، پيشرفتهاي بهتري را نشان داده و راحتتر درمان ميشوند.

در مقاله ديگري ما به تحليل سن مناسب براي گفتار درماني كودكان پرداخته ايم، پيشنهاد مي كنيم مقاله دوم را نيز مطالعه كرده تا تاخيري در روند گفتار درماني كودكان دلبند شما پيش نيايد.

گفتار درماني به چه كاري مي آيد؟

• گفتار درماني به كودك شما كمك مي كند كه كلمات و زبان را بهتر درك كند و از زبان بهتر استفاده كند.
• گفتار درماني به بهبود گفتار كودك منجر مي شود.
• تمام مشكلات بلع صوت، اختلالات گفتاري و زباني، اختلالات شناختي و مشكلات ارتباطي كودك با كمك گفتار درمانگر به صورت كامل ببرطرف مي شود.
• اين روش، نگراني پدر و مادر را كاهش مي دهد؛ زيرا ديگر دغدفه آينده فرزندشان و نحوه حضور او در جامعه را نخواهند داشت.
• بعد از اتمام دوره هاي گفتار درماني، كودك مي تواند به راحتي حرف بزند و ارتباطات مستقلي را برقرار كند.
• گفتار درماني به بهبود اعتماد به نفس كودك و رشد شخصيت اجتماعي او كمك مي كند.

در چه مواردي بايد به گفتار درمانگر مراجعه كرد؟

در شرايط زير، توصيه مي شود كه به يك متخصص گفتار درماني مراجعه كنيد:

• فرزند شما در تلفظ اصوات گفتاري مشكل دارد.
• كودك در بلع مشكل دارد.
• كودك شما كم شنوا يا ناشنوا است.
• كودك قادر به برقراري ارتباط كلامي يا غيركلامي نيست و قدرت درك كلام را ندارد.
• شروع گفتار در كودك با تاخير غيرمعمول روبرو است.
• در وجود كودك، اختلالاتي مانند اوتيسم، اختلال يادگيري و اختلالات فلج مغزي تشخيص داده شده است.

تمرين هاي گفتار درماني

در اين متن، تمرينات ساده و ابتدايي از گفتار درماني به شما آموزش داده شده است كه هر يك از اين تمرينات را به راحتي مي¬توانيد در منزل انجام دهيد كه به تفكيك سن ارائه شده است.

1. گفتار درماني در منزل با گفت و گو با كودك

گفتار درماني كودك كمتر از دو سال

در اين سن كودك توانايي صحبت نداشته و فقط آواهايي توليد مي‌كند و تشخيص اينكه كودك به درمانگر نياز دارد، راحت نيست. مي‌توان در اين سن، آواهاي همچون دا، ما را تكرار كرد تا كودك نيز آن‌ها را بگويد. و با تشويق والدين، كودك علاقه بيشتري براي ساخت آواهاي جديد دارد.

در اين سن كودك مي‌تواند اسامي را تكرار كند مانند اسم خودش و يا اسم اشخاص نزديك به او مثل اسم خواهر، برادر، عمو، خاله، دايي و همچنين مي تواند اسم اعضاي بدن مثل دست، مو و چشم را تكرار كند. اسامي ديگري كه مي توانند به او از لحاظ گفتاري كمك كند، تكرار اسم اشيا مثل تخت و مسواك و اسامي خوراكي هاي ساده مانند، نان، شير و كره مي‌باشد. تكرار اسم حيوانات مانند هاپو، پيشي، ماهي و... مي‌تواند روند پيشرفت را تسريع كند.

همين طور مي‌توان از ادوات پرسشي و قيدهاي مكان استفاده كرد. اين ادوات پرسشي مي‌تواند چي، اين چيه، كجا، كي و قيد هاي مكان مانند اينجا، بالا، پايين، داخل باشد. در مراحل بالاتر تركيب دو لغت در كنار همديگر مانند ماشين اينجاست، توپ منه، جوجو رفت كمك به سزايي به كيفيت گفتار مي‌كند.

براي مطالعه بيشتر به صفحه گفتار درماني كودك 2 ساله مراجعه نمائيد.

گفتار درماني كودك ۲ تا ۳ سال

• انواع واژه ها در زبان فارسي كه مي‌تواند شامل: اسم، فعل، قيد، صفت، ضمير و جملات پرسشي باشد.
• اسم وعده هاي غذايي مانند: صبحانه، ناهار، ميان وعده، شام و...
• اسم مكان هايي كه كاملاً باب و شناخته شده هستند مانند: حمام، اتاق، پارك و فروشگاه
• اسم مشاغلي كه كودك به طور مستقيم و يا غير مستقيم با آنها سرو كار دارد مثل شغل پدر، دكتر پليس و معلم
• اسم رنگ هايي كه ساده تر و كودك توانايي ناميدن آن ها را دارد
• از كودك خواسته شود تا اعداد ۱ تا ۱۰ را به صورت شمارشي بيان كند7
• نام بردن و تكرار پديده هاي جوي مانند: باران، برف، ماه، ستاره و خورشيد
• ضمير هاي گوناگون مانند تو، من، شما، خودمان و خودش
• استفاده از انواع واژه هاي پرسشي مانند: چقدر، چند، كدام، چه كسي، چكار و چرا
• از او خواسته شود تا حروف اضافه را به درستي در جملاتش استفاده كند اين حروف اضافه مي‌تواند به، با، از، در، را، تا، ولي و چون باشد

نكته بسيار ضروري در مورد اين كودكان اين است كه جملات اين گروه سني بايستي حتما بيشتر از سه كلمه باشد. به عبارتي جمله كودك حداقل بايد داراي فعل فاعل و مفعول باشد.

بايد به اين نكته توجه گردد كه براي اينكه گفتار درماني شروع كنيد، نيازي به عجله نيست. مهارت‌هاي ارتباطي و زباني كودكان با افزايش سن بهبود مي‌يابند. صبر لازمه اين مسير است.

پيشنهاد مي كنيم، صفحه گفتار درماني كودك 3 ساله را مطالعه بفرمائيد.

گفتار درماني كودكان 3 تا 4 سال

نكته حائز اهميت در اين گروه سني اين است كه به مرور جملات پسنديده‌تر و زيباتر را در روابط اجتماعي خود بيان مي‌كند مثلا در گفتگو با همسن و سالان يا بزرگتر از خود، لغات بفرماييد، خواهش مي كنم، آفرين و جملات ديگري مانند منم شما رو دوست دارم و مرسي كه منو به پارك بردين را به خوبي بيان مي‌كند.

گفتار درماني كودكان 4 تا 5 سال

دانستن سه نكته در گفتار اين گروه سني مهم و ضروري است. اول از همه، اين گروه سني بسيار كنجكاوتر نسبت به كودكان كم سن‌تر از خود هستند و مدام سوالات كنجكاوانه از بزرگترهاي خود مي‌پرسند. دوم نارواني در گفتار اين كودكان وجود ندارد و قطعا ضعف در رواني گفتار مي تواند ناشي از مشكلات گفتاري باشد و نهايتا اينكه اين گروه سني در صرف افعال خطا ندارند.

براي كسب اطلاعات بيشتر درباره گفتار درماني اين گروه سني، به صفحه گفتار درماني كودك 5 ساله مراجعه نمائيد.

تكنيك و تمرينات گفتاري براي كودكان تازه متولد شده و نوپايان

1- از صداهاي ساده استفاده كنيد

2- به آرامي صحبت كنيد

3- با كودكان بازي كنيد

4- به كودكان بگوييد در حال انجام چه كاري هستند

5- براي كودك شعر بخوانيد

6- ارتباط كودك را تشويق كنيد

دانلود نرم افزار آموزش گفتار درماني بيان

اين نرم افزارها باعث مي‌شوند كه آموزش و يادگيري به راحتي اتفاق بيفتد. به دليل محيط جذابي كه در اين نرم افزارها به كار رفته، به راحتي مورد استقبال كودكان قرار مي‌گيرند. اين نرم افزارها هم به تنهايي كارآمد بوده و گاهي در كنار جلسات گفتار درماني تجويز مي‌شوند.

از جمله اين نرم‌ افزارها، به نرم افزار توليد بيان نسخه خانگي مي‌توان اشاره كرد كه براي تلفظ حروف فارسي بسيار مفيد است. يكي از ويژگي‌هاي اين نرم افزار اين است كه به راحتي استفاده مي‌شود. همچنين اين نرم افزار پشتيباني بسيار خوبي دارد. در اين نرم افزار نحوه استفاده آن به خوبي بيان شده است.

هزينه گفتار درماني در منزل

در ارتباط با هزينه گفتار درماني كودكان مخصوصا در منزل، بسيار گسترده است كه براي هر حيطه مي توان هزينه متفاوتي بيان كرد، به همين دليل، درمانگران مجموعه فرزندان برتر، مقاله مفصلي در ارتباط با هزينه گفتار درماني در منزل براي كودكان نوشته اند كه پيشنهاد مي كنيم براي كسب بيشتر اين مقاله را مطالعه بفرمائيد.

خدمات كار درماني و گفتار درماني را بيمه حمايت نمي‌كند. اين خدمات هزينه‌اي به خانواده‌هايي كه داراي فرزند داراي اختلال هستند وارد مي‌كند. طبق گفته فائزه دهقان كه جز هيئت علمي كاردرماني است، حدود 44 هزار تومان براي هر نيم ساعت كار درماني و گفتار درماني بايد پرداخت شود.

در صورتيكه خانواده‌اي از پس اين هزينه بر نيايد، مشكلات فرزندش نه تنها حل نمي‌شود، بلكه روز به روز اعتماد به نفس كمتري در كودك ايجاد مي‌شود. پيشنهاد مي‌شود در صورت نداشتن هزينه اين خدمات، از روش گفتار درماني در منزل توسط والدين استفاده گردد.

گفتار درماني كودكان + تكنيك ها و بازي هاي گفتار درماني