مطالبي كه در آن ها به تفصيل به اختلالات گفتار و زبان كودكان صحبت شده و صد البته به پرسش هاي مادران و پدران عزيز نيز پاسخ داده شده است.
جدول محتواي بازي در گفتار درماني
- بازي در گفتار درماني
- اشتباهات تلفظي در كودكان
- كم كردن ديدن تلويزيون و بازي هاي كامپيوتري
- حرف زدن زياد والدين با كودك
- نسبت به وضعيت گفتاري كودك، والدين صحبت كنند
- دنبال كردن علاقه كودك
- كتاب خواندن براي كودك
- استفاده از بازي كلمات
- تمرين با استفاده از آينه
- بازي لي لي
- توپ بازي
- پياده روي
- ساخت حباب
- انجام ساز دهني
- استفاده از خوراكي شيرين همچون بادام زميني
- استفاده از كتاب براي درمان گفتار كودك
- فعاليت هاي مداخله زباني
- درمان تحرك مفصلي
- بازي بله و خير
- بازي با دوستان همسن و سال
در قسمت پائين به تفصيل درباره بازي هاي مناسب گفتار درماني صحبت مي كنيم تا شما با تماميت اين موضوع آشنايي بيشتري پيدا كنيد.
باز نيز تاكيد مي كنيم كه اين اطلاعات فقط براي راهنمايي خانواده هاي گرامي است و به منظور آشنايي بيشتر خانواده ها با مقوله گفتار درماني نوشته شده است و هيچگونه تضميني بر درمان خودسرانه از طرف والدين نيست.
حتما كودك خود را قبل از هر چيزي به يك مشاور خبره در اين زمينه برده و مسئله را با آنها در ميان بگذاريد. چون از هر كودكي به كودك ديگر اختلال گفتار و درمان آن متفاوت است.
در اين مطلب به بازي هاي گفتار درماني پرداخته شده است. تا با استفاده از اين روش ها در منزل توسط والدين، كودكان شروع به حرف زدن كنند. نقش والدين براي گفتار درماني بسيار پررنگ و موثر است.
تكامل نيافتن بعضي واژه ها و آوا ها در ساختار زباني كودك باعث شده كه او در تلفظ بعضي كلمات دچار مشكل شود. بسته به سختي تلفظ كلمه، زمان مي برد كه كودك بتواند آنها را خوب ادا كند.
حتماً شنيده ايد كه بسياري از كودكان به جاي كلمه سيب زميني، ديب دميني مي گويند. يكي از دلايل آن سخت بودن تلفظ حرف س براي كودك است و او حرف دال كه تلفظ راحت تري دارد جايگزين مي كند.
يكي ديگر از دلايل اشتباهات تلفظ كودك اين است كه والدين در برابر شنيدن تلفظ اشتباه كلمات او را تنبيه، مسخره و حتي تشويق مي كنند كه اثر معكوس دارد.
براي اينكه كودك سريعتر زبان باز كند، مي توان با خانواده هاي مختلف به خصوص پر جمعيت رفت و آمد كرد و يا محرك هاي محيطي شنيداري و گفتاري او را افزايش داد. مي توان با آموزش شعر خواني نيز دايره لغات او را افزايش داد.
در ادامه بازي هاي گفتار درماني كه در منزل قابل انجام است، ذكر گرديد. والدين مي توانند با انجام اين بازي ها با كودك خود، نقش موثري در درمان اختلالات گفتاري كودك داشته باشند.
۱- كم كردن ديدن تلويزيون و بازي هاي كامپيوتري
تحقيقات مختلف اثبات كرده اند كه ديدن مداوم برنامه هاي تلويزيون و بازي با گوشي و كامپيوتر، تاثير منفي بر حرف زدن كودك دارد. حتي گاهي جز عوامل اصلي تاخير صحبت كردن كودكان به شمار مي روند.
كودك نياز دارد تا به مفهوم ارتباط پي ببرد. براي برقراري ارتباط حداقل به دو نفر نياز است. اين دو شخص برحسب هر دليلي با يكديگر صحبت مي كنند. ديدن برنامه هاي تلويزيوني و انجام بازي هاي كامپيوتري كمكي به آموزش مفهوم ارتباط نمي كند. حتي ممكن است باعث آموزش غلط اين مفهوم شوند.
تماشا تلوزيون و انجام بازي هاي كامپيوتري، ارتباط بين دو شخص نبوده و فقط شامل يك نفر است. براي شكل گيري درست ارتباط پيشنهاد مي شود كودك با اطرافيان و والدين زياد صحبت كرده و به بازي هاي غير موبايلي بپردازد.
۲- حرف زدن زياد والدين با كودك
وقتي كودك در محيطي قرار گيرد كه از كلمات زيادي استفاده مي شود، سريع تر شروع به صحبت مي كنند. اين گفت و گو ها زماني كارآمد خواهند بود كه بي هدف و معمولي نباشند. والدين مي توانند زماني كه كودك مشغول بازي است كنار او نشسته و با بيان كودكانه با او حرف بزنند، ولي بايد صحبت آنها در سطح كودك و يا مقداري بالاتر باشد.
۳- نسبت به وضعيت گفتاري كودك، والدين صحبت كنند
زماني كه كودك هيچ حرفي نمي زند، والدين بايد به شكل يك كلمه، يك كلمه يا دو كلمه دو كلمه با او شروع به حرف زدن كنند. به طور مثال بگويند: سر، سر مامان، آب، آب مي خواي؟ زماني كه كودك به صورت دو كلمه اي حرف مي زند، والدين بايد به شكل دوكلمه اي و سه كلمه اي با او حرف بزنند.
توجه به اين نكته نيز ضروري است كه زمان حرف زدن بايد سطح واژگان و كلمات منتخب در سطح كودك و يا بالاتر از او باشند. حتماً موضوعي انتخاب شود كه براي كودك جذابيت دارد.
زماني كه والدين مشاهده مي كنند كه براي كودك يك عكس در يك كتاب جذاب است مي توانند در اين مورد با او صحبت كنند. به طور مثال اگر درباره يك حيوان كنجكاو شد، مي توان عكس هاي ديگري از آن را به او نشان داد، سپس درباره آن با كودك صحبت كرد.
ولي بايد توجه كرد كه كودك به آن علاقه نشان مي دهد يا خير. حتما در اين مورد بايد علاقه كودك در نظر گرفته شود، در غير اين صورت كودك راغب نخواهد بود. والدين مي توانند زمانيكه كودك در حال حمام، غذاخوردن و يا رفتن به پارك است با او حرف بزنند كه زمان بسيار مناسبي است.
والدين براي تاثير بيشتر تمرينات مي توانند آن ها را در فضاي سرگرم كننده و بازي گونه انجام دهند تا بر كودك اثر بيشتري بگذارد.
پس با پيدا كردن موضوع مورد علاقه كودك و اجراي آن در قالب يك بازي بر روند گفتار درماني بسيار موثر است. والدين مي توانند با عروسك هاي كودك بازي كنند يا شكلك در آورند و هر كاري كه باعث مي شود كودك با بودن شما علاقه نشان دهد.
ايراد گيري از نحوه صحبت كودك بسيار اثر منفي بر روند درماني كودك دارد. حتي باعث كاهش اعتماد به نفس كودك شده و در نهايت ممكن است كودك منزوي و گوشه نشين شود. بهترين راه اين است كه تلفظ درست كلمات را در قالب يك جمله بدون سرزنش گفته شود.
كتاب خواندن براي كودك يكي از روش هايي است كه باعث مي شود كودك شروع به حرف زدن كند. اين روش حتي براي سنين پايين تر نيز مناسب است و مي توان با عكس هاي كتاب موضوع جذابي تعريف كرد.
بازي درماني روش جديدي است كه امروزه براي درمان اختلالات كودكان به كار گرفته مي شود. بازي درماني باعث شده كه كودك بتواند مشكلاتش به راحتي حس كند.
اين نوع روش باعث مي شود كه از طريق بازي مشكلات و احساسات بد كودك به نمايش درآيد. به طور مثال ديده شده در كودكاني كه بي قرار و حواس پرت هستند، اين درمان باعث شده كه تنش آنها كاهش يابد.
متخصص درمانگر با استفاده از يك موقعيت بازي كمك مي كند كه ترس و استرس كودك بروز پيدا كند، و با تحليل رفتار،اعمال و گفتارش درمان را انجام مي دهد.
چند بازي و تمرين براي گفتار درماني كودكان در منزل تهيه شده است كه در ادامه ذكر شده است.
پرسيدن سوالاتي مانند موارد زير از كودك، كمك كننده براي بهبود روند درماني مي شود.
- الان دوس داري چه خوراكي بخوري؟
- اگر ميشد يك وسيله از فروشگاه هديه بگيري چي بود؟
اين قبيل سوالات باعث شروع يك گفت و گوي خاص بين كودك و والدين مي‌شود كه كودك شروع به حرف زدن مي كند.
با استفاده از آينه كودك متوجه طرز استفاده از دهان براي اداي درست تلفظ كلمات مي شوند. بسياري از كودكان طرز صحيحي تلفظ كلمات را نمي دانند. كودك مي تواند در مقابل آينه حرف بزند و ببيند براي ساخت يك صداي خاص چگونه دهان خود را حركت دهد.
والدين مي توانند همراه كودك در مقابل آيينه بايستند و به توليد صدا بپردازند. از اين طريق تفاوت ها به كودك آموزش داده مي شود.
بازي لي لي سبب مي شود كه هر كلمه توسط كودك ۹بار تكرار شود. در اين بازي يك زمين كه داراي ۹ خانه يا شماره است رسم مي شود. بايد با هر بار بازي كودك، والدين يك كلمه انتخاب كنند و به فرزند خود بگويند كه با هر پرش آن را تكرار كند و به بازي بپردازد.
براي دور بعدي بازي كلمه اي ديگر انتخاب مي شود. در اين بازي بايد كلمات كمتر انتخاب شود و كم كم به تعداد آن ها افزوده شود. زماني كه كودك توانست اين بازي را درست انجام دهد مي توان براي تقويت اعتماد به نفس او، كادويي به او داده شود و او را شاد كرد.
در اين بازي كه به استپ هوايي نيز معروف است، بايد والدين توپ را براي فرزند خود پرتاب كنند و در اين حين، او اين كلمه را تكرار نمايد. اين بازي يكي از روش هاي مرسوم براي گفتار درماني است.
والدين مي توانند زماني كه با كودك مي خواهند مسيري را طي كنند، يك بازي با كودك انجام دهند. در زمان راه رفتن يك كلمه انتخاب كرده و زماني كه كودك آن را درست ادا كند به سوي مسير حركت كرد.
اگر اين بازي را والدين زماني استفاده كنند كه در حال رفتن به پارك يا مسيرهاي جذاب هستند، كودك علاوه بر بازي كه انجام مي دهد مي تواند به ورزش ماهيچه اي دهان نيز بپردازد.
در اين روش كودك بادكنك را باد مي كند، اين بازي باعث كنترل تنفس مي شود. هم چنين عضلات تمام صورت و لب ها بهتر مي شوند.
اين هنر باعث مي شود كه كنترل نفس بهتر شود. اگر والدين مي بينند كه كودك آنها در كنترل نفس دچار ضعف است مي توانند از او بخواهند كه با زدن صداي قوي تر باعث بهبود آن شود.
۸- استفاده از خوراكي شيرين همچون بادام زميني
يكي ديگر از روش هاي گفتار درماني كه كودك نيز به آن علاقه فراوان دارد، اين است كه از يك خوراكي شيرين همچون بادام زميني استفاده گردد. در اين حالت اين خوراكي خوشمزه به اطراف دهان كودك زده مي شود تا او بتواند آن را با ليس زدن بخورد. اين بازي سبب مي شود كه زبان حركت كند.
۹- استفاده از كتاب براي درمان گفتار كودك
والدين مي توانند براي كودك خود كه توانايي خواندن دارد، كتاب مناسب سن آنها را بخرند كه به مطالعه اين كتاب ها بپردازد. مطالعه كتاب باعث مي شود كه كودك كلمات جديدتر را بياموزد و همچنين ديگر كلمات كه ياد گرفته براي او تكرار گردد.
متخصص گفتار درماني براي تقويت مهارت هاي زباني كودك از كتاب، تصاوير و اشيا كمك مي گيرد. براي بهبود مهارت هاي زباني كودك از او مي خواهد بعضي كلمات را تكرار نمايد.
در اين تمرين به كودك در قالب بازي سرمشق هاي درستي از جملات مي دهد. براي برقراري ارتباط با اين تمرين و بازي حتما بايد متناسب با سن كودك كلمات انتخاب شوند. درواقع با اين بازي كودك ياد مي گيرد چگونه زبانش را براي توليد بعضي صداها حركت داد.
والدين بايد در موقع صحبت با كودك خود توجه كنند كه حتما از واژگاني استفاده گردد كه مناسب كودك و حتي بالاتر از سن او باشند. انجام بازي بله و خير نيز كمك زيادي به كودك در گفتار درماني مي كند.
استفاده از يك جعبه پر از اشياء نيز فكر جالبي است. در اين بازي يكي از انها را بر مي دارد و درباره آن به والدين توضيحاتي مي دهد و صحبت مي كند.
در اين بازي يك دايره توسط كودك و دوستان او بايد تشكيل گردد. يك جمله انتخاب كرده و به يكي از دوستان بگوييد و از آنها بخواهيد آن را به نفر بعدي منتقل كنند. آخرين نفر بايد همان جمله را بلند تكرار كند.
در آخر توصيه مي شود به والدين از عجله براي گفتار درماني كودك جداً پرهيز كنند. لازمه اين مسير صبر و مثبت انديشي است. وقتي كودك با همدردي والدين مواجه مي شود روند درماني او سرعت مي يابد.
گفتار درماني كودكان + تكنيك ها و بازي هاي گفتار درماني