در حال حضور اختلال اوتيسم بين كودكان شيوع نسبتا بالايي دارد. معمولا كودكان مبتلا به اين اختلال قادر نيستند با ديگران ارتباط برقرار كنند. براي اختلال اوتيسم تا كنون درمان قطعي كشف نشده است.
طبق نتايج مطالعات صورت گرفته مشخص شده كه در كودكان اوتيسمي، نحوه ارتباط سلول هاي عصبي در مغز، با ساير بچه ها تفاوت دارد كه اين تفاوت موجب ضعف و ناتواني آن ها براي انجام كارها و فعاليت هاي روزانه مي گردد.
ابتلا به اختلال اوتيسم، عوارضي همچون عقب ماندگي جسمي و ذهني، اختلالات در زمينه يادگيري، مهارت هاي گفتاري، قدرت بينايي و شنوايي نيز براي فرد به همراه دارد.
طبق نظر كارشناسان، چنان چه اين اختلال در سنين پايين تر تشخيص داده شود، درمان آن نيز سريع تر اتفاق مي افتد و به بهبود زندگي افراد مبتلا نيز كمك فراواني خواهد شد.
نتايح حاصل از مطالعات صورت گرفته نشان مي دهند كه در دوران جنيني نيز ممكن است افراد به اوتيسم و بيماري هاي طيف آن همچون سندرم اسپرگر مبتلا گردند. ارزيابي دقيق رفتارهاي نوزاد قبل از يك سالگي، كمك فراواني به تشخيص دقيق اين اختلال مي كند.
علت اختلال اوتيسم
پژوهشگران تاكنون علت دقيق بروز اين اختلال را كشف نكرده اند اما مشخص شده كه ژن ها در ايجاد آن تاثير بسزايي دارند. مطالعات زيادي در حال انجام است تا نقش عوامل محيطي همچون مواد شيميايي موجود در محيط زيست و يا عفونت هاي قبل از تولد بر بروز اين اختلال اثبات كنند.
چنان چه مادر در دوران بارداري، قرص هاي والپرويك اسيد و يا تاليدومايد مصرف كند، احتمال بيشتري دارد كه نوزاد او به اين اختلال مبتلا گردد.
معمولا علائم اين اختلال، قبل از سن 3 سالگي نيز در رفتار كودك قابل مشاهده است. در برخي از موارد ديده شده كه نوزادان اوتيسمي تا سن 18 تا 24 ماهگي از رشد طبيعي برخوردار هستند و پس از آن، در مهارت هاي رشدي و توانايي هاي آن ها، وقفه ايجاد مي گردد.
والدين همواره از بدو تولد نسبت به سلامتي نوزاد خود ابرزا نگراني مي كنند، به همين دليل چند روش شناسايي اختلال اوتيسم ذكر شده است اما توجه به اين نكته ضروري است كه بايد پدر و مادرها علاوه بر توجه به رشد و عملكرد طبيعي اعضاي بدن، حتما نوزاد را جهت ابتلا به اين اختلال نيز ارزيابي كنند.
اگر شما نيز نسبت به اينكه نوزاد شما داراي اختلال اوتيسم است، احساس نگراني داريد يا مي خواهيد اطمينان حاصل كنيد كه در آينده نيز اين نشانه ها را نخواهند داشت، بهتر است با علائم اوليه آن بيشتر آشنا شويد.
1- نوزادان معمولا همواره شاد و خوشحال به نظر مي رسند و در 3 ماهگي مي توانند، لبخند بزنند و زماني كه به سن 7 ماهگي مي رسند نسبت به صداي شادي، شنيدن اسم خود و يا گرفتن اسباب بازي و ..... عكس العمل نشان داده و ابراز خوشحالي مي كنند.
چنان چه نوزاد داراي چهره اي بي تفاوت است و واكنشي در برابر شنيدن صداي والدين بروز نمي دهد، احتمال دارد به اين اختلال مبتلا باشد.
2- معمولاً در سن يك سالگي قدرت بينايي نوزاد تكميل مي گردد. اگرچه نوزاد از نخستين روزهاي تولد قادر است كه اشيا و افراد را به شكل خاكستري و غير واقعي ببيند و زماني كه به يك سالگي رسيد، مي تواند جهان پيرامون خود را واضح و رنگي مشاهده كند.
همچنين در سه ماهگي، نوزاد نسبت به حركت افراد و اشياء در پيرامون خود عكس العمل بروز داده و با چشمان خود آن ها را تعقيب مي كند. در صورتي كه نوزاد در برابر سر و صدا، تغيير نور، حركت اشيا و افراد واكنش بروز نمي دهد مشاوره با پزشك ضروري است.
3- در 9 ماهگي، نوزاد با كمك كلمات تلاش مي كند كه با والدين و اطرافيان رابطه برقرار كرده و زبان مادري را بياموزد. در صورتي كه نوزاد در اين سن ساكت بوده و هيچ واژه اي را بيان نمي كند و حتي در مواقعي كه والدين با او حرف مي زنند، فقط نگاه مي كند، احتمال دارد به اين اختلال مبتلا شده است.
كودك نرمال معمولاً پس از مدتي مي تواند كلماتي همچون مامان و بابا را ادا كند و به تدريج واژه هاي بيشتري را نيز به كار مي برد اما نوزادي كه به اين اختلال مبتلا است، فقط قادر است كه به طور نامفهوم كلماتي را بيان كند.
طبق آمارهاي منتشر شده، تعداد زيادي از كودكان اوتيسمي با تاخير در گفتار مواجه مي شوند و حدود 15 تا 20 % از اين گروه كودكان، در تمام طول زندگي حرف نمي زنند، اگرچه توانايي درك مفاهيم را دارند اما تمايلي به صحبت كردن ندارند و فقط در برخي از مواقع، كلمه يا كلماتي را بيان مي كنند.
اكثر كودكان 2 ساله مي توانند با تركيب كلمات، جملاتي ساده بسازند ولي كودك اوتيسمي قادر نيست به خوبي جملاتي را بيان كند.
4- نوزادان هفت ماهه تمايل زيادي به بازي با اسباب بازي و ساير هم سن و سالان دارند اما در كودكان اوتيسمي چنين تمايلي ديده نمي شود و آن ها دوست دارند به تنهايي و با روش خاصي به بازي بپردازند.
والدين براي فهميدن نوع عكس العمل نوزاد به محيط اطراف، مي توانند به او يك عروسك داده و سپس بعد از گذشت زماني آن را پس بگيرند و به بررسي واكنش هاي او بپردازند كه آيا به مسير دور شدن نگاه كرده و يا گريه سر مي دهد و .....
از ديگر علائم ابتلا به اين اختلال، مي توان تاخير در راه افتادن نوزاد را نام برد. اگرچه در برخي از بيماري هاي ديگر نيز ممكن است اين نشانه ديده شود ولي چنان چه نوزاد به سن يك سالگي رسيد و حتي قادر نيست به شكل چهار دست و پا نيز حركت كند، حتما بايد توسط پزشك ويزيت گردد.
5- در كودكان مبتلا به اوتيسم معمولا يك سري حركات تكراري همچون چرخش دست، چرخيدن به دور خود و ساير حركات غيرطبيعي ديده مي شود. چنان چه كودك داراي تيك هاي حركتي غيرطبيعي است، ممكن است به اين اختلال مبتلا شده باشد.
6- كودكان اوتيسمي از حساسيت بالايي برخوردار هستند و در صورتي كه شخصي به طور ناگهاني بدن آنها را لمس كند واكنش هاي همچون فرياد كشيدن، ترس شديد و حتي قرار از خود بروز مي دهند.
اين كودكان معمولاً تمايلي به برقراري ارتباط با ديگران نداشته و در دنياي خيالي كه ترسيم كرده اند، زندگي مي كنند. چنان چه والدين مي بينند كودك آنها علاقه اي به بازي با ساير كودكان نداشته و منزوي است. براي ارزيابي دقيق تر، بهتر است او را نزد پزشك متخصص ببرند.
در زمان ناراحتي نيز، آرام شدن آن ها به سختي انجام مي گيرد و ممكن است كه براي مدت طولاني به گريه، گفتن كلمات نامفهوم زير لب، فرياد زدن و بروز رفتارهاي خودآزاري روي آورند.
برخي از مردم ديدگاه درستي درباره كودكان اوتيسمي ندارند و فكر مي كنند كه اين كودكان قادر نيستند هيچ حرفه اي را ياد بگيرند و حتي آنها را هم سطح با افراد مبتلا به عقب ماندگي ذهني تصور مي كنند.
اما نتايج مطالعات اثبات كرده اند كه بسته به ميزان شدت اين اختلال، افراد قادرند زندگي خوبي براي خود فراهم كنند. تعداد زيادي از اين افراد با سپري كردن دوره هاي آموزشي توانسته اند همچون يك فرد سالم و عادي جايگاه مناسبي در جامعه به دست آورند.
جهت برقراري ارتباط با يك كودك اوتيسمي نياز است كه زمان كافي را اختصاص داده و راه ارتباطي درست را پيدا كرد. نشان دادن تصاوير، زبان اشاره، نوشتن كلمات و تايپ آن ها برخي از راه هاي ارتباطي هستند كه كودك اوتيسمي از آن ها استفاده كنند.
8- تعدادي از اين كودكان، توانايي بالايي جهت استفاده از كامپيوتر، انجام بازي هاي كامپيوتري و حتي انجام پروژه هاي برنامه نويسي با اين وسيله دارند.
كودكان اوتيسمي با مطالعه و خواندن كتاب ها، بررسي وسايل الكترونيكي و .... به شدت سرگرم شده و يكي از راه هاي شاد و آرام نگه داشتن آن ها استفاده از اين قبيل كارها است.
9- كودكان اوتيسمي به دليل تحريك پذيري و حساسيت بالايي كه دارند، در واكنش به شنيدن سروصدا، حضور در محيط هاي شلوغ و دين نور پردازي شديد معمولا با احساس ترس مواجه مي شوند.
علائم عمومي اوتيسم در سال اول
نوزادان به طور معمول بسيار اجتماعي هستند و نحوه ارتباط آن ها با جهان پيرامون نيز به تشخيص اين اختلال كمك فراواني مي كند. به طور كلي فرد مبتلا به اوتيسم در دوران نوزادي ممكن است علائمي همچون موارد زير را داشته باشد:
- لبخند نزدن
- عدم توجه به صداي مادر
- عدم بروز واكنش نسبت به شنيدن اسم خود
- برقرار نكردن ارتباط چشمي با ديگران
- پاسخ ندادن به علامت هاي ديگران
- انجام حركات تكراري (به شكل حركات تكاني و يا چرخشي)
- تاخير در يادگيري مهارت هاي زباني
- استفاده از كلمات و جملات تكراري
- مقاومت در برابر تغييرات جزئي
البته والدين بايد كه توجه داشته باشند كه اين علائم ممكن است در كودكان سالم نيز مشاهده گردند و براي تشخيص دقيق اختلال اوتيسم، مراجعه به پزشك متخصص كودكان ضروري است.
ساير علائم و نشانه هاي جسمي
- مشكل در هضم و بلع غذا
- مشكلات گوارشي همچون اسهال و يبوست
- ايجاد مشكل در زمينه خواب
- عدم هماهنگي در عضلات بزرگي كه جهت دويدن و يا بالا رفتن احتياج است.
- ايجاد ناهماهنگي در عضلات كوچكتر
- تشنج در حدود يك سوم افراد مبتلا
اثر اختلال اوتيسم بر مغز
اختلال اوتيسم بر بخشي از مغز تاثير مي گذارد كه مسئول كنترل احساسات، روابط و حركات بدني است. نوزادان اوتيسمي معمولاً به دليل بروز مشكلات در رشد مغزي، داراي دست و يا مغز غير عادي هستند.
معمولا ژن هاي معيوبي كه از طريق خانواده ها منتقل مي شوند، ضعف عملكردي در بعضي از قسمت هاي مغزي را ايجاد مي كنند. پژوهشگران در تلاش اند به وسيله اسكن مغزي، اين اختلال را تشخيص دهند.
غربالگري اوليه اختلال اوتيسم
معمولاً اختلال اوتيسم در تعداد زيادي از كودكان قبل از ورود به محيط هاي آموزشي همچون مدرسه و يا مهدكودك تشخيص داده نمي شود كه متاسفانه موجب مي شود، سن طلايي جهت درمان موفقيت آميز از دست برود.
بنابراين نياز است كه غربالگري در سن 9 ماهگي براي تمام نوزادان انجام گردد. هم چنين بايد در سنين 18 ماهگي و 24 ماهگي نيز پرسش هاي مرتبط با اين اختلال صورت گيرد. به ويژه در كودكاني كه اختلال اوتيسم در خانواده آن ها سابقه دارد و يا رفتارهاي خطرناك مشاهده مي شود. در ادامه مطلب به علائم هشدار دهنده اين اختلال به طور جزئي تر در ماه هاي مختلف پرداخته شده تا ارزيابي بهتري صورت گيرد.
علائم اختلال اوتيسم تا سن 3 ماهگي
همان طور كه اشاره شد، درمان سريع و به موقع باعث تسريع بهبودي اختلال اوتيسم مي شود. از جمله علائمي هشدار دهنده اين اختلال در سن 3 ماهگي نوزاد كه بايد والدين به آن ها دقت كرد مي توان موارد زير را نام برد.
- نوزاد نسبت به شنيدن صداهاي بلند واكنشي نشان نمي دهد.
- او با چشمان خود به پيگيري اشيا در حال حركت، نمي پردازد.
- نسبت به گرفتن اشيا توجهي ندارد.
- با مشاهده واكنش هاي اطرافيان، نمي خندد.
- صداهاي بي ربطي كه نوزادان قبل از باز كردن زبان به كار مي برند همچون غان و غون در اين كودكان مشاهده نمي شود.
- توجهي به چهره هاي جديد ندارد.
علائم اختلال اوتيسم تا سن 7 ماهگي
- نسبت به صداهاي اطراف بي تفاوت است.
- قادر نيست به ديگران محبتي نشان دهد.
- صدا خنده و اصوات ديگري از نوزاد شنيده نمي شود.
- توجهي به گرفتن اشيا ندارد.
- نوزاد براي خود نيز لبخندي نمي زند.
- براي جلب توجه ديگران، هيچ رفتاري بروز نمي دهد.
- نسبت به انجام بازي "داله موشه"، رغبت و علاقه اي ندارد.
علائم اختلال اوتيسم تا سن 12 ماهگي
- نوزاد قادر نيست به شكل چهار دست و پا راه برود.
- نمي تواند تك واژه را نيز در گفتار خود به زبان بياورد.
- حركات بدن همچون تكان سر يا تكان دادن بدن نيز در نوزاد مشاهده نمي شود.
- هيچ اشاره اي به اشيا يا تصاوير ندارد.
- نوزاد قادر نيست كه حتي با كمك پشتيبان سرپا بايستند.
علائم اختلال اوتيسم تا سن 24 ماهگي
- كودك در اين سن قادر نيست راه برود.
- توانايي صحبت كردن بيش از 15 كلمه را ندارد.
- كاربرد وسايل خانه همچون تلفن، چنگال، ليوان و .... را بلد نيست.
- نمي تواند كارها يا حرف هاي ديگران را تقليد كند.
- قادر به هل دادن حتي يك اسباب بازي چرخ دار نيز نيست.
- پيگيري دستورالعمل هاي ساده را نيز انجام نمي دهد.
در موارد بسياري ديده شده كه اين كودكان رفتارهاي خاصي از خود بروز مي دهند همچون گريه و بي قراري در محيط هاي شلوغ، ترس در برابر شنيدن صداي وسايل برقي مانند جاروبرقي، ماشين لباس شويي، زنگ تلفن و ...
حتما بايد والدين اين زنگ خطر را جدي بگيرند و براي بررسي ابتلا به اختلال اوتيسم او را به مركز پزشكي ببرند.
همان طور كه اشاره شد، هر كودك اوتيسمي از ويژگي هاي شخصيتي و رواني منحصر به فردي برخوردار است و كارشناسان و پزشكان فقط مي توانند ميزان شدت اين اختلال را تشخيص دهند.
چنان چه از كودك اوتيسمي حمايت كافي شود و درمان هاي پزشكي و روش هاي درماني در زمان مناسب ضورت گيرد، از بسياري از عوارض كه ممكن است آينده ي كودك را تباه كند، جلوگيري مي شود.
گفتار درماني كودكان + تكنيك ها و بازي هاي گفتار درماني